شواهد و پيامدهاي رويداد سيل در ايران از پيش از تاريخ تا كنون

سيل يك رويداد مخرب است كه هم به‌علل طبيعي و هم به‌‌دليل مديريت نادرست عوامل انساني رخ مي‌دهد. در دوره‌هاي تغيير اقليم، عمدتاً به‌دليل بارش‌هاي حدي، سيلاب‌هاي ويران‌گري اتفاق افتاده‌اند، به‌طوري‌كه منجر به خسارات و زيان‌هاي اقتصادي سنگين، آوارگي، مهاجرت‌، شيوع بيماري‌هاي همه‌گير و مرگ‌ومير بسياري از مردم شده‌اند. پژوهش‌هاي روان‌شناختي مرتبط با گرمايش كنوني زمين نيز نشان‌دهنده بروز و يا تشديد اختلالات رواني پس از وقوع اين رويداد طبيعي هستند. در همين راستا، در اين پژوهش به‌منظور روشن‌تر شدن ابعاد گوناگون رخداد سيل، پيامدهاي ناگوار اقتصادي، اجتماعي و سلامتي آن مورد بررسي قرار گرفته است. هم‌چنين، با بهره‌گيري از پژوهش‌هاي ديرين‌اقليم، باستان‌شناسي و تاريخي، نمونه‌هايي از اين رويداد كه اثرات مخرب گسترده‌اي به‌جا گذاشته‌اند، ارائه شده‌اند. گردآوري رويدادهاي وقوع سيل از اسناد تاريخي و يافتن شواهد سيلاب در بين لايه‌هاي فرهنگي محوطه‌هاي باستاني در كنار پژوهش‌هاي ديرين‌اقليم، مي‌تواند نتايج دقيق‌تري از شرايط اقليمي و محيطي گذشته حاصل نمايد. در بررسي‌هاي رسوب‌شناسي محيطي برخي از محوطه‌هاي باستاني ايران، شواهد وقوع سيلاب‌هاي سهمگيني متعلق به اواسط و اواخر هزاره چهارم قبل از ميلاد يافت شده‌ است و در كتب تاريخي دوره اسلامي نيز برخي از اين رخدادها گزارش شده‌اند. اين وقايع با دوره‌هاي تغيير اقليم گرمايش قرون وسطي و عصر يخبندان كوچك هم‌زماني دارند و در ايران بيش‌تر به‌دليل بارش‌هاي حدي و طغيان رودخانه‌ها و مسيل‌ها رخ داده‌اند. در نتيجه، اگر پيش‌گيري و مهار سيل در ايران به‌طور كارآمد و مؤثر مديريت نشود، بارش‌هاي حدي مرتبط با تغيير اقليم كنوني مي‌توانند اثرات منفي اجتماعي اقتصادي جبران‌ناپذيري به جا بگذارند.