بررسي اثربخشي طرح‌هاي مديريت بيابان بر ساكنين اكوسيستم بيابان (مطالعه موردي: كاشان)

تحليل فرآيندهاي مرتبط با محيط زندگي تنها با شناخت اكوسيستم‌ها مهيا مي‌شود. در همين زمينه، طرح‌هاي مديريت و كنترل بيابان با اثرات گسترده در اكوسيستم‌هاي بياباني منشأ تغييرات عمده‌اي در خصوصيات اقتصادي اجتماعي و محيط زيستي مي‌شوند. اين پژوهش به ‌بررسي عملكرد طرح‌هاي اجرا شده منابع ‌طبيعي با هدف احياء مناطق بياباني با استفاده از معيارهاي اقتصادي اجتماعي و محيط زيستي در شهرستان كاشان پرداخته‌ است. به‌همين منظور، ميزان شناخت طرح‌ها و اثربخشي آن‌ها در قالب روش پژوهش پيمايشي از ديدگاه ساكنين اكوسيستم بيابان مورد ارزيابي قرار گرفت و اثربخشي طرح‌ها در كنترل شرايط بيابان اعم از مهار رسوبات بادي، افزايش توليد كشاورزي و استقرار در سكونت‌گاه و مهار مهاجرت بررسي شد. روش جمع‌آوري داده‌ها مبتني بر نمونه‌گيري تصادفي با حجم نمونه ۱۵۰ از رابطه كوكران و جامعه آماري خانوارهايي كه به‌نوعي در حوزه كشاورزي و دام فعاليت داشتند، صورت گرفت. هم‌چنين به‌منظور جمع‌آوري اطلاعات از پرسش‌نامه استفاده ‌شد كه روايي آن توسط متخصصان و استادان صاحب‌نظر تأييد شد. پايايي پرسش‌نامه نيز توسط ضريب آلفاي كرونباخ بيش‌تر ‌از 0.75 محاسبه شد كه نشان از پايايي قابل قبول است. نتايج تركيب جمعيتي نمونه حاكي از آن است كه بين ميزان مشاركت مردم و سن، سطح سواد، و نوع شغل آن ها ارتباط معني‌ داري برقرار نيست. نتايج تحليل همبستگي اسپيرمن بيان‌گر وجود ارتباط معني دار مثبت نظرات ساكنين با اثربخشي طرح‌هاي مديريت بيابان است. هم‌چنين، همبستگي معني داري مربوط به اثربخشي مهار رسوبات بادي، توليد كشاورزي و استقرار در سكونت‌گاه وجود دارد. بنابراين، با توجه به مشهود بودن اثر طرح‌هاي احياء بيابان توسط ساكنين، افزايش اميد به زندگي در سكونت‌گاه‌هاي بياباني و تداوم حيات در اين اكوسيستم‌ها افزايش يافته است. مطلوب است اقدامات لازم براي پيوند دولت و جامعه محلي با هدف حفاظت بهتر از منابع طبيعي و نيز حفظ و نگه‌داري طرح‌هاي اجرا شده انجام شود.