بررسي تغيير مفهوم عكاسي در ايران در گذار از گفتمان انقلابي به سازندگي بر اساس نظريه نهادگرايي گفتماني

An Overview of the Transformation of the Concept of Photography in Iran through Political Discourses based on the Discursive Institutionalism Theory

اين تحقيق مي‌كوشد سير تحول مفهوم عكاسي ايران در دو دهه نخست پس از انقلاب را در نسبت با گفتمان‌هاي سياسي و فرهنگي حاكم بر هر دوره بررسي نمايد. در اين پژوهش از روش‌شناسي «نهادگرايي گفتماني» بهره گرفته شده است كه در آن هم‌زمان به نقش نهادها و ايده‌ها توجه مي‌شود. در واقع از طريق تجزيه و تحليل نظرات عكاسان ايراني از يك سو و هم‌چنين بررسي گفتمان حاكم بر سازمان‌هاي متولي عكاسي تلاش مي‌شود تا نشان دهيم كه با گذار از گفتمان‌ انقلابي (دهه نخست انقلاب) به گفتمان سازندگي، چگونه عكاسان ايراني رفته‌رفته از صرف ثبت واقعيت (گرفتن عكس) فاصله گرفته و به جنبه ذهني و بيان فردي (ساختن عكس) روي آورده‌اند. به عبارت ديگر، اين پژوهش نشان مي‌دهد كه چگونه ارزش مستندنگارانه عكس رفته‌رفته جاي خود را به ارزش هنري و نمايشي مي‌بخشد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه با نزديك شدن به سال‌هاي پاياني دهه شصت، با قوت گرفتن نگرش فرماليستي ابتدا مقوله‌ي تعهد و رسالت در عكاسي كمرنگ شده و سپس در نتيجه‌ي تحولاتي مانند دانشگاهي شدن عكاسي، رشد سازمان‌هاي متولي عكاسي و افزايش كتاب‌هاي نظري، عكاسان به شكلي از ساخت عكس روي مي‌آورند كه ذهنيت عكاس را بيش از پيش در خلق اثر دخيل مي‌سازد.

This paper attempts to investigate the evolution of the concept of photography in Iran in light of changing political discourses. Focusing on the role of ideas and organizations, the study uses discursive institutionalism as a methodological approach. Photography as a modern phenomenon associated with the rise of the middle class can hardly be detached from socio-political circumstances. Photography, which arrived in Iran only 3 years after its invention in France, has always played an important role in major historical moments such as the Constitutive and Islamic Revolutions. During the Qajar dynasty, Shah Nasser-al-din’s obsession with art and photography led to the establishment of the first royal photography studio. During the Pahlavi era, with its modernization agenda, photography found its way into magazines and newspapers as the best means of advertising. However, it was hardly considered an artistic form. In the 1960s, one could see photo exhibitions by photographers such as Ahmad Aali, Ebrahim Hashemi, and Maryam Zandi, who considered photography a form of self-expression or an art form. However, in the mid-1970s, political and social upheavals changed the concept of photography from art to a revealing document and a political weapon. One could refer to the photographs of Kaveh Golestan showing working class and sex workers in the whore houses in the south of Tehran.