كليدواژه :
رياضيات و معماري , علم‌الحروف , معماري , حساب جمل , مادۀ تاريخ , نظام پيمون
چكيده فارسي :
اعداد واجد دو وجه كمّي و كيفي هستند و بر پايۀ بينشي كه عمدتاً در گذشته مورد اقبال بوده، اين وجه كيفي آنهاست كه روح معاني را در هندسه جاري مي‌‌سازد. اعداد به تنهايي معنادار نيستند و گاهي با تكيه بر باورهاي فرهنگي اقوام صاحب نقش نمادين و گاه در نسبت با حروف صاحب معنا مي‌گردند كه قسم دوم در دايره علم اعداد و حروف قابل بررسي است. هدف پژوهش اين است كه وجوه پنهان اعداد در تعامل با حروف (صفات و اسماء الهي) را در معماري اسلامي بررسي، و ميزان، نوع و بيشترين استفاده از آن را تبيين، و بابي براي روشن كردن نقش رمزي اعداد در معماري اسلامي باز كند. عطف به هدف تبيين شده، اين پژوهش در صدد فراهم آوردن زمينۀ لازم براي تحقيقاتي از اين جنس است؛ بنابراين از نظر پيامد در دستۀ پژوهش-هاي بنيادي- نظري قرار خواهد گرفت. ماهيت وجوه پنهان اعداد و نسبت آن با حروف، خصوصاً اسماء مقدسه در تعامل با انواع كاربردش در معماري اسلامي، مطلبي است كه اين پژوهش دنبال مي‌كند؛ پس، از لحاظ فرآيند اجرا در دسته پژوهش‌هاي كيفي و با رويكرد تفسيري- تاريخي طبقه‌بندي خواهد شد كه با منطق استنتاجي و تمثيلي سعي در روشن كردن پاسخ‌ها دارد. در نهايت جايگاه معماري در تعامل با علوم و خصوصاً رياضيات مشخص شده و با بررسي در متون، نسبت رياضي‌دانان و معماران غير از قرون اوليۀ اسلامي، اندك ارزيابي گرديده و جاري بودن ارتباط اعداد و اسماء در معماري اسلامي روشن شده و بيشترين استفاده از آن در فن مادۀ تاريخ (كتيبه‌نويسي) و سپس در طرح‌اندازي تعداد برخي اجزاي بنا تأييد گرديده و ارتباط آن با نظام پيمون (انتظام ابعادي فضاها) رد شده است.
چكيده لاتين :
Numbers have both quantitative and qualitative aspects, and based on an attitude that has been popular in the past, it is their qualitative aspect that makes the Meaningful content in formal geometry. Numbers are not meaningful lonely. Sometimes they have a symbolic role based on the cultural or popular beliefs of the ethnicities or people and sometimes they have a meaning in relation to the words or letters. The second type can be studied in the field of Ilm-Al- Huruf in which, each number has a letter equivalent. The main aim of this research is to explain the latent aspects of numbers in interaction with words (divine attributes and names) in Islamic architecture, and to determine its extent, species and the most common use in order to open a discussion to clarify the symbolic role of numbers in Islamic architecture. An important part of the data of this research is obtained directly from books and papers in this field, and they are recognizable in an epistemological so, interpolation, analysis and description will help interpret the data. according to the main aim and defined questions, this study seeks to provide the necessary context these kind of researches; Therefore, in terms of outcome, it will be in the category of fundamental-theoretical research. The nature of the latent aspects of numbers and its relation to words, especially sacred names in interaction with its various applications in Islamic architecture, is the subject of this study; Therefore, in terms of the implementation process, it will be classified in the category of qualitative research with an interpretive and historical approach that tries to clarify the answers with inferential and allegorical logic. Finally, the status of architecture in interaction with science and especially mathematics has been determined and by exploring the texts, the ratio of mathematicians and architects other than the early Islamic centuries, has been evaluated Insignificant and the relationship between numbers and divine names and attributes in Islamic architecture has become clear. It is approved in the engraving inscriptions and then in the design of some elements of the building and its relation with the Peymon system (dimensional arrangement of spaces) is rejected.
