عنوان به زبان ديگر :
Geochemistry and petrogenesis of potassic monzonites in the Lar igneous suite, north of Zahedan, eastern Iran: Constraints on the origin of C-type adakites
پديد آورندگان :
غفاري بيجار،ساسان دانشگاه شهيد باهنر كرمان - دانشگده علوم - گروه زمين شناسي، كرمان،ايران , آروين ، محسن دانشگاه شهيد باهنر كرمان - دانشگده علوم - گروه زمين شناسي، كرمان،ايران , درگاهي، سارا دانشگاه شهيد باهنر كرمان - دانشگده علوم - گروه زمين شناسي، كرمان،ايران
كليدواژه :
مجموعه آذرين لار , مونزونيت هاي پتاسيم دار , آداكيت هاي نوع C , پوسته قاره اي , ورقه اي شدن
چكيده فارسي :
مجموعه آذرين لار در بخش مركزي پهنه زمين درز سيستان و در فاصله 22 كيلومتري شمال زاهدان رخنمون دارد. اين مجموعه داراي تنوعي از سنگ هاي دروني و نيمه نفوذي تحت اشباع تا اشباع از سيليس شامل سينيت، نفلين سينيت، شونكينيت، لامپروفيرها و مونزونيت ها و سنگ هاي خروجي شامل توف و برش است. مونزونيت ها به صورت توده هايي استوك مانند، در بخش هاي جنوب شرقي-جنوبي و شمالي اين مجموعه رخنمون دارند. اين سنگ ها با بافت پورفيري و تركيب كوارتز مونزونيتي و مونزونيتي، دربردارنده فلدسپارهاي آلكالن، پلاژيوكلاز، كوارتز، آمفيبول و بيوتيت هستند. مقدار SiO2، Al2O3، K2O و نسبت K2O/Na2O بالا، مونزونيت هاي مجموعه آذرين لار را در رده كوارتز مونزونيت هاي متالومين اشباع از سيليس، شوشونيتي و از رده سنگ هاي پتاسيم دار ايالت رومن قرار داده است. كاهش مقدار FeO، CaO، MnO، TiO2، P2O5 و MgO طي تكامل ماگما، بيانگر تفريق كاني هاي مافيك، پلاژيوكلازهاي كلسيم دار، آپاتيت و تيتانيت در ماگماي مادر اين سنگ هاست. بررسي هاي زمين شيميايي نشان مي دهد كه فرآيند ذوب بخشي، در قياس با پديده تفريق، اثر بيشتري بر زمين شيمي اين سنگ ها داشته است. سنگ هاي مونزونيتي در مجموعه آذرين لار داراي غني شدگي از عناصر خاكي نادر سبك و عناصر LIL (به جز Ba) و تهي شدگي از عناصر HFS (Nb، Ta، Ti و Zr) هستند. ناهنجاري هاي منفي Ba، Nb، Ta و Ti و نسبت Ba/Nb بالا در اين سنگ ها ارتباط آن ها با فرآيندهاي فرورانش را نشان مي دهد. مقدار K2O و نسبت K2O/Na2O بالا، نسبت Sr/Y آداكيتي و ارتباط با جايگاه زمين ساختي پس از برخوردي، مونزونيت هاي مجموعه آذرين لار را در رده آداكيت هاي قاره اي يا آداكيت هاي نوع C قرار داده است. الگوي عناصر خاكي نادر، نسبت Nb/Ta پايين و مشابه پوسته و ارتباط مثبت ميان نسبت هاي Sr/Y و La/Yb بيانگر ذوب پوسته قاره اي تحتاني و دربردارنده آمفيبول است. غلظت بالاي Th، ناهنجاري منفي Ce، نسبت Nb/U مشابه با رسوب هاي فرورانده، غلظت بالاي Ni و عدد منيزيمي (Mg#) بيش از 45 نشان مي دهد كه نه تنها ماگماهايي با برخي ويژگي هاي زمين شيميايي مشابه رسوب هاي فرورانده در تشكيل بخش تحتاني پوسته قاره اي نقش داشته اند، بلكه بخش تحتاني پوسته قاره اي نيز ورقه اي و جدا شده و ماگماي ناشي از ذوب اين بخش، طي صعود، برخي ويژگي هاي زمين شيميايي پريدوتيت را به ارث برده اند.
چكيده لاتين :
The Lar igneous suite occurs in the central part of the Sistan suture zone, about 22 km north of Zahedan. The suite comprises varied intrusive, hypabyssal and extrusive silica under saturated to silica saturated rock types including syenite, shonkinite, lamprophyres, monzonite, tuff and breccia. Stock-like monzonitic bodies crops out mainly in the south-southeast and northern parts of the suite. The study rocks are quartz monzonite to monzonite in modal composition with porphyritic texture including alkali feldspar, plagioclase, quartz, amphibole and biotite. Their high SiO2, Al2O3, K2O and K2O/Na2O classify them as silica saturated metaluminous, shoshonitic and Roman Province type potassic monzonites. Decreasing in FeO, CaO, MnO, TiO2, P2O5 and MgO concentrations, during magma evolution, represent the fractionation of Ca-plagioclase, apatite and titanite along with mafic crystals from their parental magma. Geochemical studies reveal that partial melting, in comparison to differentiation processes, has been more effective on their geochemical features. Monzonites in the Lar igneous suite show LREE and LILE (except Ba) enrichment and HFSE (Nb, Ta, Ti and Zr) depletion. Negative anomalies in Ba, Nb, Ta and Ti, and high Ba/Nb ratio in these rocks represent their relation to subduction processes. They classify, due to their high K2O and K2O/Na2O ratio, Sr/Y adakitic ratio and post collisional affinities, as continental or C-type adakites. Listric-shaped REE profile, Nb/Ta ratios similar to continental crust and positive correlations between La/Yb and Sr/Y ratios all indicate partial melting of amphibole-bearing lower continental crust. Moreover, high Th and Ni concentrations, Ce negative anomaly, Nb/U ratios similar to subducted sediments and also Mg# higher than 45 probably reveal that not only magmas with geochemical signatures similar to composition of subducted sediments have been contributed in the formation of lower continental crust but also the later have been delaminated or foundered and it’s resulted melts, en route to surface, have inherited some peridotite geochemical signatures.
