اعتبار شرط انتخاب دادگاه در بارنامه هاي دريايي

The Validity of Forum Selection Clause in Maritime Bills of Lading

شرط انتخاب دادگاه در بارنامه هاي دريايي، كه به شرط صلاحيت معروف است، توافقي است كه به موجب آن طرفين قرارداد حمل‌ و نقل دريايي كالا دادگاهي را براي حل‌ و فصل اختلافات ناشي از آن انتخاب مي كنند. درج چنين شروطي در بارنامه‌هاي دريايي موجب اعطاي صلاحيت به دادگاه خارجي و سلب صلاحيت از دادگاه صالح داخلي مي شود و رسيدگي در دادگاه خارجي در بسياري موارد به اعمال قانون مقر دادگاه بر حل‌ و فصل اختلاف مي‌انجامد و مسئوليت متصدي را تحت تأثير قرار مي دهد. از سوي ديگر، اغلب مقررات بين‌المللي و داخلي حاكم بر حمل‌ و نقل دريايي كالا امري است و اعتبار شرط انتخاب دادگاه خارجي در بارنامه هاي دريايي ممكن است به دليل مخالفت با نظم عمومي مورد ترديد قرار گيرد. صرفنظر از رعايت شرايط اساسي حاكم بر اعتبار قراردادها در تشكيل توافقات صلاحيت، دادگاه هاي كشورهاي مختلف، با توجه به نظام حقوقي حاكم، معيارهايي را براي اجراي اين شرط در نظر مي گيرند و ممكن است به دليل مناسب نبودن دادگاه منتخب يا تقلب نسبت به قانون به شرط انتخاب دادگاه ترتيب اثر ندهند. با وجود اين، هم‌ اكنون اعتبار شرط انتخاب دادگاه در اغلب معاهدات بين المللي و نظام‌هاي حقوقي ملي پذيرفته شده است و دادگاه هاي كشورهاي مختلف آن را رعايت مي‌كنند. بررسي اعتبار اين شرط موضوع اين نوشتار را تشكيل مي دهد.

The forum selection clause in international commercial contracts, which is also known as jurisdiction clause, is an agreement based on which the parties of maritime shipment of goods choose a forum the settle the disputes arising from the contract. The incorporation of such clauses in maritime bills of lading results in granting jurisdiction to a foreign court and deprivation of jurisdiction from an internal competent court. The proceedings in a foreign court , in many cases, lead to the application of governing law on the settlement of disputes and affect the carrier’s responsibilities. On the other hands, most of the international and national rules governing on the maritime shipments of goods are mandatory and the validity of foreign forum selection clause in maritime bills of lading has been doubted because of the inconsistency with public policy. Regardless of complying with the fundamental circumstances governing on the validity of contracts in the formation of jurisdiction agreements, the courts of different countries consider some criteria for the application of such clause based on their national legal system and they may also give no effect to the forum selection clause due to the forum non convenient or evasion of the law. However, the validity of forum selection clause is currently accepted in most international agreements and national legal systems and the courts of different countries are complying with. The main theme of the present study is to examine the validity of this clause.