معيارهاي قابليت جبران ضررهاي ناشي از آسيب هاي رواني در حقوق ايران و انگلستان

Criteria for compensable damages caused by psychological injuries in Iran and English Law

در حقوق ايران، مسئوليت مدني و جبران ضررهاي ناشي از آسيب هاي رواني، به دليل ناملموس بودن، كمتر مورد توجه قرار گرفته است. ليكن در حقوق انگلستان ضررهاي ناشي از آسيب هاي رواني در خصوص زيان ديدگان اوليه و ثانويه با شرايطي قابل مطالبه دانسته شده است. در اين نوشتار به روش تحليلي و با تطبيق با حقوق انگلستان به دنبال يافتن پاسخ اين پرسش هستيم كه ضررهاي ناشي از آسيبهاي رواني با چه معياري قابل مطالبه است. در حقوق انگلستان با تأكيد بر معيار نوعي، در خصوص زيانديدگان اوليه، بيشتر بر «وجود رابطة منطقي بين آسيب رواني و خطر ايجادشده» تأكيد مي شود و در مواردي «قابليت پيش بيني خطر» و وجود «يك ترس منطقي در خواهان» نيز شرط دانسته شده است. در خصوص قربانيان ثانويه نيز معيارهاي «قابليت پيش بيني»، «صميميت»، «مجاورت»، و «ناگهاني بودن» پيشنهاد شده است. در فقه و حقوق ايران معيار اصلي تشخيص خسارت قابل جبران يك معيار مختلط، يعني «قابليت پيشبيني ضرر با توجه به وضعيت خاص زيانديده»، است كه در احراز آن به «جدّي بودن و مستمر بودن ضرر» و «وجود رابطة قوي عاطفي» نيز توجه مي شود.

In Iran law, civil liability and compensation for damages caused by psychological injuries have received less attention due to their intangibility. But, in English law, damages resulting from psychological injuries to primary and secondary victims are deemed to be claimable under certain conditions. In this article, in an analytical method and in comparison, with English law, we seek to find the answer to the question of what criteria for damages caused by mental injuries can be claimed. In English law with stress on an objective criterion, on primary victims, places more emphasis on "the existence of a rational relationship between psychological damage and the risk created" and in some cases "the predictability of the risk" and the existence of a "reasonable fear in the claimant" is also considered a condition. Criteria for "predictability", "intimacy", "proximity" and "suddenness" have also been suggested for secondary victims. In Iran jurisprudence and law, the main criterion for determining compensable damage is the mixed criterion means "the ability to predict the loss according to the specific situation of the injured party", which also emphasizes the "seriousness and continuity of the loss" and "the existence of a strong emotional relationship".