غذا با طعم حق مؤلف: امكان سنجي حمايت حقوق مالكيت ادبي و هنري از ابتكارات آشپزي (مطالعة تطبيقي در حقوق امريكا و ايران)

Food with a taste of copyright: feasibility of protecting culinary creations through artistic and literary law (comparative study of American and Iranian Laws)

آشپزها با استفاده از انواع رسانه ها تلاش مي كنند غذاهاي مختلف با طرزتهيه و مواد تشكيل دهندة متنوع را به مخاطبان ارائه دهند. ابتكار در اين بخش به قدري است كه امروزه از هنر آشپزي سخن به ميان مي آيد. همين امر سبب شده است موضوع حمايت از ابتكارات غذايي، شامل دستور پخت و سفره آرايي، در قالب اعطاي حقوق مالكيت ادبي و هنري به پديدآورندگان آن‌ها مطرح شود. در امريكا، دعاوي اقامه شده براي حمايت از دستور پخت و شكل غذاها تا كنون با موفقيت همراه نبوده است؛ هرچند دادگاه ها امكان برخورداري اين ابتكارات از كپيرايت را به طور كلي نفي نكرده اند. نتايج اين تحقيق، كه به شيوة توصيفي‌ ـ تحليلي نگاشته شده است، نشان ميدهد دستورپخت هاي فراتر از بيان سادة تركيبات و روش تهية غذا، كه بيانگر هنر و ذوق و قريحة فرد باشد، به شرط تثبيت در حامل فيزيكي در حقوق امريكا و تجسم خارجي يافتن در حقوق ايران، حمايت پذيرند. البته، به دليل حمايت ناپذيري ايده، منع ديگران از تهية غذاي موضوع دستورپخت ممكن نيست. شكل و شيوة ارائة غذاها نيز در صورت تحقق شرايط يادشده از حمايت برخوردار مي شود. البته، شرط تثبيت در حامل فيزيكي بادوام حمايت از برخي سفره آرايي ها را در حقوق امريكا با مشكل مواجه مي كند.

Chefs attempt to present different foods with a variety of recipes and ingredients to their audience using all types of media. Creativity, in this sector, is to the extent that nowadays people talk about the cooking art. This has led the issue of protecting culinary creations including recipes and food plating through literary and artistic rights, to arise. In the U.S, the actions already brought to protect recipes and food presentations have failed, although courts have not, as a general rule, refused the possibility of these creations to be copyrighted. The results of this descriptive-analytical article show that recipes going beyond mere listing of a food ingredients and its preparation method which indicate the person’s art, taste and talent are protectable provided that they are fixed in a tangible medium in the American law and expressed in Iranian law. However, since ideas are not protectable, third parties may not be prevented from cooking the food explained in recipes. The form of food and way of its presentation, where the above said conditions are met, would be protected too. Indeed, the requirement to be fixed in a stable tangible medium makes it difficult to protect some food presentations in U.S law.