تبيين عوامل مؤثر بر تخريب منابع طبيعي با تأكيد بر فقر و امنيت غذايي

Explanation of Factors Affecting the Natural Resources Degradation with Emphasis on Poverty and Food Security

يكي از بارزترين جنبه‌هاي فقر رابطۀ آشكار اين پديده با تخريب منابع طبيعي است، كه به ناپايداري زيست محيطي ميانجامد. در مطالعه حاضر، رابطه فقر و تخريب منابع طبيعي در ايران در قالب الگوي تصحيح خطاي برداري (VECM) در دوره زماني 1396-1373 بررسي شد. نتايج مطالعه نشان داد كه وقفه اول فقر بر تخريب منابع طبيعي اثر مثبت و معني‌دار دارد و با افزايش يك درصدي شاخص فقر، مقدار تخريب منابع طبيعي 19/0 درصد افزايش مي يابد و اما، ارزش افزوده بخش كشاورزي اثر منفي بر تخريب منابع طبيعي دارد و با افزايش يك درصدي در ارزش افزوده، 20/0 درصد از منابع طبيعي كمتر استخراج خواهد شد؛ همچنين، آزادسازي قيمت حامل‌هاي انرژي و آزادسازي تجاري بر تخريب منابع طبيعي اثر منفي دارند؛ و البته، شاخص امنيت غذايي اثر مثبت و معني‌دار بر تخريب منابع طبيعي دارد، به گونهاي كه به ازاي هر يك درصد افزايش در شاخص امنيت غذايي، ميزان تخريب منابع طبيعي 78/0 درصد افزايش خواهد يافت. افزون بر اين، بر پايه نتايج پژوهش حاضر، بهره‌وري انرژي بر ميزان تخريب منابع طبيعي با ضريب 21/0- اثر منفي دارد، اما اين ميزان معني‌دار نيست. ضريب متغير ECM برابر با 59/0- است كه از نظر آماري، در سطح 95 درصد معني‌دار و منطبق با نظريه بوده و نشان‌دهنده آن است كه در هر دوره، 77/59 درصد از خطاي عدم تعادل از بين خواهد رفت؛ و همچنين، تأمين سوخت مورد نياز روستاييان، اعطاي يارانه و تسهيلات براي استفاده از فناوري‌هاي نوين به منظور ارتقاي بهره‌وري و نيز حمايت از توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان به صورت هدف‌دار در راستاي كاهش تخريب منابع طبيعي و حفاظت از آن راهگشا خواهد بود.

One of the most obvious aspects of poverty is the apparent link between this phenomenon and the degradation of natural resources, which leads to environmental instability. In the present study, the relationship between poverty and natural resource degradation in Iran was investigated within the VECM model in the period 1994-2018. The study results showed that the first break of poverty had a positive and significant effect on the degradation of natural resources and a one percent increase in the poverty index would increase the amount of natural resources degradation by 0.19 percent, but the value added of agriculture had a negative effect on natural resources degradation and with a one percent increase in value added, the natural resources would be less extracted by 0.20 percent; also, energy price liberalization and trade liberalization had negative effects on the natural resources degradation while the food security index had a positive and significant effect on the natural resources degradation, so that for every one percent increase in the food security index, the rate of natural resources degradation would increase by 0.78 percent. In addition, according to the study results, energy efficiency has a negative effect on the rate of natural resources degradation with a coefficient of -0.21, but this rate is not significant. The coefficient of the ECM variable is equal to -0.59, which is statistically significant at the level of 95 percent and is in accordance with the theory and indicates that in each period, 59.77 percent of the imbalance error will disappear; also, providing the fuel needed by the rural people, providing subsidies and facilities for the use of new technologies to improve productivity as well as supporting producers and consumers in a targeted way to reduce the degradation of natural resources and protect the environment will be helpful.