نگاهي به مؤلفه‌هاي اعجاز قرآن از ديدگاه معتزله

A look at the components of the miracle of the Qur'an from the point of view of the Mu'tazilites

معتزله به عنوان يكي از مذاهب كلامي در جهان اسلام، نقش تأثيرگذاري در پيشرفت علوم مختلف قرآني داشته است. اعجاز قرآن يكي از مباحث پيچيده و دشوار در حوزه علوم قراني است كه از ابتداي نزول قران مورد اهتمام علماي مسلمان به ويژه معتزله قرار گرفت، و از رهگذر آن ديدگاه‌هاي ارزشمندي توسط بزرگان اين مذهب همچون نظّام، جاحظ، و عبدالقاهر جرجاني ارائه شد. در مقاله حاضر با رويكرد توصيفي تحليلي به نقد و بررسي ديدگاه‌هاي معتزله در زمينه اعجاز قرآن پرداخته شد. و به طور ويژه سه ديدگاه صرفه، اخبار از غيب و اعجاز بلاغي قرآن مورد بررسي قرار گرفت. مهم‌ترين نتيجه پژوهش اين است كه معتزله در حوزه صرفه با اعتقاد به اينكه خداوند انگيزه آوردن كتابي همچون قرآن را از اعراب گرفت، راه را به خطا رفتند، اما در زمينه اخبار از غيب و اعجاز بلاغي ديدگاه‌هاي مقبولي در محافل علمي ارائه نمودند، و در نهايت به نظريه نظم قرآن رسيدند.

The Mu'tazilites, as one of the theological religions in the Islamic world, have played an influential role in the development of various Qur'anic sciences. The miracle of the Qur'an is one of the most complex and difficult topics in the field of Qur'anic sciences, which has been considered by Muslim scholars, especially the Mu'tazilites, since the revelation of the Qur'an, and through which valuable views have been presented. In the present article, with a descriptive-analytical approach, the views of the Mu'tazilites on the miracle of the Qur'an were criticized. In particular, three views of economics, news of the unseen and the rhetorical miracle of the Qur'an were examined and the views of Mu'tazilite scholars in the field of the above three theories were examined. The most important result of the research is that the Mu'tazilites went astray in the field of economy, but presented acceptable views in scientific circles in the field of news of the unseen and rhetorical miracles.