معرفت دوگانه از ترابط علم كلام با ساير علوم (با تأكيد بر علوم انساني)

از مهم‏ترين مسائل فلسفه علم كلام كه معرفت درجه دو از دانش‌ كلام را ارائه مي‌كند واكاوي «نسبت و تأثير و تأثر دانش كلام اسلامي با ساير علوم و رشته‌هاي علمي خصوصا علوم انساني» است. نوشتار حاضر تلاش كرده است دو گونه از اين معرفت را در اختيار پژوهشگران قرار دهد؛ از سويي به انواع روابط بپردازد و از سوي ديگر اين حوزه معرفتي را با نگاهي متاخر از نگاه پيشين مورد واكاوي قرار دهد. در محور اول ضمن تصوير دو نقش تعارضي و تعاضدي، سه نوع رابطۀ تعاضدي كلان  (روشي، گزاره‌اي و مبدائي) بر اساس مؤلفه‌ها و عناصر علم ارائه شد كه در درون خود گونه‌هايي از روابط را جاي داده‌اند كه اقسام سه‌گانۀ رابطه زير از اين دست مي‌باشد: الف) توليدي و مصرفي؛ ب) ديالوگي؛ ج) انسجامي، تصحيحي و تعميقي در ترابط گزاره‌اي. در محور دوم با امعان نظر در اين حوزه معرفتي، اموري مانند اهميت و ضرورت پژوهش، پرسش‌هاي اصلي و فرعي،  قلمرو، پيشينه و جايگاه و درنهايت ساختار منطقي در راستاي انجام طرح‌هاي پژوهشي ارائه شد و تأسيس رشته‌اي با عنوان «فلسفه علم كلام» پيشنهاد گرديد.