نقد و بررسي روايات بَطين بودن امام علي بن ابي طالب (ع)

Reviewing Narrations about Overweightness of Imam Ali (As)

طبق رواياتي در منابع حديثي فريقين، اميرالمؤمنين علي (ع) اصلع و بَطين (الْأَنْزَعُ الْبَطِينُ)، يعني داراي شكمي بزرگ توصيف شده است. در برخي از اين روايات در قالب زيارت به آن حضرت خطاب شده است: «سلام به كسي كه اصلع و بطين هستي.» اين روايات در مصادر مهم شيعه مانند كتب اربعه نقل نشده؛ ولي در مصادر قرن چهارم و پنجم به بعد، اين وصف در ضمن فضائل آن حضرت فراوان نقل شده و با گذر زمان، دامنه آن در كتبي كه با موضوع كرامات، معجزات و ادعيه شيعي تدوين شده است، گسترده­تر شده است؛ اما به اين نكته هم توجه شده كه اين صفت خود نمي­تواند فضيلت باشد. بنابراين ضمن تغيير لغت، براي توجيه، تأويل و تصحيح معناي آن به منقولاتي روي آورده شده كه قابل نقد است. در حقيقت، مشكل اين گروه از محدثان، شيفتگي در برابر رواياتِ به‌ظاهر فضائل به هر قيمت است؛ هرچند مفاد غيرعقلي و يا مشكلِ سندي و استنادي داشته باشد، يا مباين با سيره و تاريخ حيات معنوي امام باشد. به نظر مي­رسد واضعان حديث با اين انگيزه كه در مقابل حضرت، فردي با صفت تن­پروري و كاخ­نشيني وجود داشته، صفت بَطين را براي حضرت ساخته‌اند تا براي رقيب نيز چنين فضائلي را توصيف و تطهير نسبي براي او فراهم كنند. در اين پژوهش هدف آن است كه نخست، همه مصادر حديثي با مضامين مختلف اين تعبيرها بررسي و به مسائل مختلف بياني آن توجه شود، سپس به بررسي مصدر، سند و متن بپردازيم. از مشكلات اصلي اين روايات، آشفتگي در نقل و منسجم نبودن محتوا، مشخص نبودن مسئله، نقل به اَشكال مختلف صفت در خبرها، ضعف راويان و مشكلات محتوايي، تعارض با روايات قطعي صادر از خود امام و سبك و سيره زندگي اميرالمؤمنين علي (ع) و همچنين تعارض با عقل است كه در اين پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است.

According to some narratives from both divisions of Islam, imam ali (a.s) was “Asla’a” and “Bateen” which means that he was overweight. In some parts of these narratives in forms of ziyarat, he was addressed as: “praise be upon you, O, the hairless and overweight.” These narratives haven’t been mentioned in the important sources of Shia such as the four books. But in the sources after five and sixth century, this trait has been mentioned between his other qualities. an‎d after a while the extent of this trait got larger in Shia books that are about greatness, miracles and prayers of infallibles. But it was pointed out that this trait cannot be a virtue itself so for the sake of changing the meaning of the word, justifying and interpreting it, some looked to a few narrated quotes which can be criticized. In fact, the problem with these narrators is that they are eager to agree at any cost with every hadiths that are about the virtues of imams. However substance of that hadith is irrational or has a problem in it’s source or it’s citation. o‎r maybe it is even in contradiction with the manner and spiritual history of that imam. It seems that narrators of hadiths with the intention that there was someone against imam who was overweight and living lordly, they made this trait for him to say that the opponent had the same trait and virtue as well. In this article, our intention at first try to review every sources of hadiths with this content with concentration on every recitative aspect of it. Then we study the source, document and context. The main problems of these narratives are disarrangement in narration, incoherence in context, unclarified issue, narrating with different forms of adjectives in hadiths, weakness of narrators, context problems, being in contradiction with certain narrations from imam himself and his lifestyle and also contradiction with reason that this article discussed them all.