رساله خطي بداء، منسوب به صدرالمتالهين شيرازي (بررسي انتقادي انتساب همراه با تصحيح متن)

برخي فهرست‌نگاران نسخ خطي، رساله‌اي به زبان عربي در باب بداء را به صدرالمتألهين شيرازي نسبت داده‌اند. از اين رساله سه نسخه در كتابخانه‌هاي ايران نگهداري مي‌شود. عمده قرائن مورد اعتماد آنها، قرائن پيراموني يكي از اين نسخه‌هاي سه‌گانه است. نوشتار حاضر به­دنبال بررسي اين انتساب است و بر پايه شواهد درون­متني و برون­متني متعددي نشان خواهد داد كه اين انتساب قابل پذيرش نيست. درباره تعيين نام مؤلف اين رساله، به قرينه تاريخ كتابت قديمي‌ترين نسخه باقي مانده از اين رساله (1261هجري) ـ كه از روي نسخه اصل مولّف استنساخ شده ـ بايد گفت مولّف بايد قبل از اين تاريخ در قيد حيات بوده باشد. البته عدم تعرض رساله حاضر به سخنان شخصيت پرآوازه علامه مجلسي و آثار مشهور وي (مانند بحار الأنوار و مرآه العقول)، اين گمان را هم مي‌تواند در پي داشته باشد كه مولّف قبل از تأليف آثار مزبور علامه مجلسي به تأليف رساله حاضر پرداخته باشد؛ هرچند ممكن است در پاسخ به اين گمان گفته شود كه ظاهراً بناي رساله بر اختصار بوده و مؤلّف هم رويكردي فلسفي و عرفاني به آموزه بداء داشته و صرفاً متعرّض ديدگاه ميرداماد و ملاصدرا شده است. در نوشتار حاضر، علاوه بر اين، متن مصحّح اين رساله هم خواهد آمد.