روش‌شناسي «اجتهاد گروهي در فرايند تقنين» با تقريري نوين از «جامعه‌پذيري ديني»

آسيب‌شناسي اصلي در حوزۀ روش‌شناسي اجتهاد فقهي و تقنيني اين است كه كليدواژه‌هاي روش‌شناسي، اجتهاد گروهي، جامعه‌پذيري ديني، بايسته‌هاي تقنين و صورت تفكر اجتماعي كه در اين نگارش مطرح است، به آسيب‌هاي ذيل مبتلاست؛ يا مسكوت مانده، يا همۀ ابعاد را در برنمي‌گيرد و نيازمند تكميل است، يا مناسبات معنايي آنها نظام‌مند نيست يا اينكه پايبندي به قاعدۀ التزام به شيء التزام به لوازم آن است، در تبيين كليدواژه‌ها فاقد حد نصاب است. اين نگارش، با تقسيم روش‌شناسي به روش‌شناسي بنيادين و روش‌شناسي كاربردي تأكيد دارد كه با رويكردي نوين به جامعه‌پذيري ديني و تبييني نوين از مباني انسان‌شناختي و جامعه‌شناختي اجتهاد و تقنين، تفكر اجتماعي از انحصار ماده و نتايج دقيق خارج شده و مزين به‌ صورت نيز مي‌شود. از ثمرات صورت تفكر اجتماعي اين است كه بايسته‌هاي تقنين به بايسته‌هاي نوين آراسته‌ شده و اجتهاد گروهي با فعليت يافتن واقعي به پويايي و غناي نوين دست مي‌يابد. با اين احياگري روشمند است كه فرايند تقنين، فرايندي منطبق بر بايسته‌ها شده و قانون برآمده از آن از تنافي‌هاي ساختاري و محتوايي پيراسته مي‌شود. حفظ و تقويت جايگاه قوۀ مقننه و شوراي نگهبان به‌عنوان بخشي از نهاد تقنين در گرو رويكرد مذكور به اجتهاد است.