دست‌بوسي از منظر فقه ارتباطات غيركلامي

يكي از گونه‌هاي ارتباط غيركلامي، دست‌بوسي است كه در بسياري از فرهنگ‌هاي جهان رايج است. اين رفتار غيركلامي در فرهنگ مسلمانان نسبت به اعضاي بزرگ‌تر خانواده به‌خصوص والدين و نيز نسبت به حاكمان و مهتران اجتماعي و نيز عالمان ديني انجام مي‌گيرد. در اين زمينه پيام‌هايي چون قدرداني، ابراز محبت و تعظيم منتقل مي‌شود. پرسش پژوهه فرارو اين است كه با توجه به پيام مندرج در اين گونه ارتباطي، حكم فقهي آن چيست؟ حاصل تحليل فقهي ادله در اين مسئله نشان داده است بوسيدن دست مشتمل بر هر كدام از سه پيام يادشده اگر با رعايت سه شرط، پرهيز از محرمات مسلم در ارتباطات جنسيتي، پرهيز از تحقير خود يا تعظيم نادرست دست‌بوسي‌شونده (بيانگر اطاعت محض و سرسپردگي به افرادي كه اطاعت آنان اطاعت خدا نيست) انجام گيرد، حرام نيست و اگر در عناويني چون اكرام مؤمن و ابراز مودت قرار گيرد، مي‌تواند مستحب باشد و اگر ترك آن موجب بي‌حرمتي و اهانت يا اذيت و دل‌شكستگي مؤمني كه دست‌بوسي او متعارف است (مانند والدين) باشد، حرام است.