آموزش روش هاي فهم حديث در روايات امام باقر(عليه السلام)

‏«فهم حديث» از جايگاه والايي در ميان آموزه‌هاي امامان شيعه برخوردار است؛ چنانكه ايشان فهم يك حديث ‏را برتر از روايت هزار حديث برشمرده‌اند. فهم حديث به دو نحوه تمسك به اصول عمومي فهم متن و ‏رجوع به آموزه‌هاي خود امامان امكان‌پذير است. واكاوي تاريخ فقه الحديث نشان مي‌دهد كه بحث از اصول ‏فهم و مقصود واقعي كلام معصومان موردتوجه ايشان و اصحاب بوده و از عصر آن بزرگواران و توسط خود ‏ايشان ابداع گرديده است؛ آن‌سان كه ضرورت تمسك به سنت و حديث، نيز خود ايجاب كرده كه ضوابطي ‏توسط امامان(ع) براي فهم درست حديث ارائه شود. يكي از بخش‌هاي روايي سرشار از اين حيث، ‏‏احاديث به‌جاي مانده از امام باقر(ع) است. از مطالعه بر روي روايات رسيده از امام باق(ع) برمي‌آيد كه ‏ايشان علاوه بر تبيين بخش عظيمي از معارف ديني، درصدد تعليم روش‌هاي فهم صحيح احاديث به ‏پيروان خود نيز بوده‌اند؛ تا شيعيان به‌ويژه در زمان غيبت، بتوانند با بهره‌گيري از اين روش‌ها، از روايات منتفع ‏گشته و موجبات هدايت را از آن در هر زمان و شرايطي بيابند. از واكاوي روايات امام باقر(ع) به شيوه‌ي ‏تحليل محتوا و گردآوري داده‌هاي تحقيق به نحو كتابخانه‌اي، چنين برمي‌آيد كه برخي از روش‌ها، همچون: ‏شناخت واژگان اسمي و حرفي، و توجه به توسعه‌يافتگي معناي آن‌ها در جهت شناخت مراد بدوي حديث ‏مي‌باشند. فهم مراد جدي از طريق روش‌هايي همچون: بهره‌گيري از آيات قرآني همسو، تشكيل خانواده ‏حديث، توجه به مورد صدور، رخداد نقل به معنا، تقطيع، تحريف، تشابه، تجوز و همچنين تفسير شايسته در ‏برخورد با سوءبرداشت‌ها به دنبال اختلاف افهام، قابل دستيابي است و اين مهم، در روايات امام باقر(ع) ‏مورد اشاره واقع شده است‏.