ارزيابي حديث به روش «تحليل فهرستي»: ديدگاه ها و مباني

تحليل فهرستي يكي از روشهاي نوين در اعتبارسنجي حديث است كه از ابتكارات آيت الله سيد احمد مددي است. بيش از يك دهه است كه نگاشته‌هايي علمي در تبيين تحليل فهرستي ارائه شده است. اما در اين نوشته‌ها اين روش كيفيكمي در ارزيابي حديث، فروكاسته يا فراافزوده شده است. در اين مقاله كه به روش توصيفيتحليلي است، دو برداشت ارائه شده در اين نوشته‌ها گزارش شده‌، ارائه و بررسي و نقد مي‌گردد. در برداشت اول، هدف نهايي تحليل فهرستي بازسازي كتابهاي حديثي قديمي است و اعتبارسنجي حديث از فوائد جانبي آن است. در برداشت دوم، تحليل فهرستي مساوي منبع‌يابي روايت است و اعتبار حديث برابر اعتبار منبعي است كه در آن آمده است. بنا بر ديدگاه اين مقاله، تحليل فهرستي روشي در اعتبارسنجي حديثي است كه منبع‌يابي و يافتن اعتبار منبع بخشي از آن است. تحليل فهرستي بر اين اساس است كه اغلب روايات شيعه در بستر نوشتار نقل شده‌اند و بنابراين بايد اعتبارسنجي بر اساس ارزيابي نوشتار باشد و از ابزارهاي متناسب با اين نوع ارزيابي استفاده گردد كه مهم‌ترين ابزار موجود فهرستها مي‌باشند.