بررسي و تحليل انگاره‌‌هاي استمرار روند هويت ايراني‌اسلامي در تاريخ گيتي‌‌گشا

شناخت جايگاه «خودي و ديگري» جهت مشخص‌كردن استمرار روند هويت ‌‌ايراني‌اسلامي در انديشۀ نامي ‌‌اصفهاني مورخ عصر زنديه و انگاره‌‌هاي متأثر از آن بر نگرش وي در بازتاب روايات، در نگارش گيتي‌‌گشا موضوع پژوهش حاضر است. با توجه به ماهيتِ توصيفي‌تحليلي پژوهش، در اين مقاله تلاش شد تا با مطالعه و معرفي و بررسى‌‌ گيتي‌‌گشا از طريق درك مفهومى و روشمند گزارش‌‌هاى آن، به شناخت وجوه عمدۀ‌‌ حيات‌ سياسى، مذهبي و اجتماعى اين برهه از تاريخ ‌‌ايران دست يافت، همچنين با شناخت ديدگاه نامي‌‌ اصفهاني در موضوع‌ «خودي و ديگري»، بازتاب آن در محتوا و روش تاريخ‌‌نگاري وي بررسي شود. يافته‌‌هاي تحقيق نشان مي‌‌دهد در گيتي‌‌گشا، قدرت لايزال كريم‌‌خان، ارادت به خاندان‌ صفوي و هويت‌ ايراني به‌عنوان عناصر تعريف‌كننده و تشخص‌‌بخش «خودي» در كانون توجه نامي‌ ‌اصفهاني بوده است و ديگر مسائل در نزد وي تنها بازتابي از اين انديشه است. همچنين از آنجا كه تفكر، بينش، زبان و مفاهيم تاريخ‌‌نگري و تاريخ‌‌نگاري (معرفت‌‌شناسي) و باورهاي «خودي، ديگري» نامي‌‌ اصفهاني به‌خوبي در تاريخ گيتي‌‌گشا به‌مثابۀ آينه‌اي، خود را نشان داده است، بر اين مبنا به نظر مي‌‌رسد هنگامي كه از ديگري در مقابل خودي سخن مي‌‌گويد سه نوع از آن را به شكل ديگري «مذهبي، سياسي، فرامرزي» مدنظر آورده باشد و همگي آنها را متهم به دخالت در امور داخلي ايران مي‌‌كند.