تهيه و ارزيابي مولكولي و فنوتيپي هيبريدهاي چغندرقند از نظر مقاومت به ريزومانيا و نماتد گره ريشه

ريزومانيا مخرب‌ترين بيماري زراعت چغندرقند بهاره به همراه نماتد گره‎ريشه چغندرقند در برخي از مناطق ايران در حال گسترش مي‌باشد. بهترين روش مبارزه با اين دو بيماري استفاده از ارقام مقاوم مي‌باشد؛ بنابراين، هدف اين تحقيق تهيه و انتخاب هيبريد ديپلوئيد مقاوم به ريزومانيا و نماتد گره‎ريشه با عملكرد بالا بود. در اين تحقيق، از 27 خانواده S1 از منشأ SB34 كه بر اساس ارزيابي‌هاي قبلي با نشانگرهاي مولكولي براي مقاومت به ريزومانيا و نماتد گره‎ريشه غربال شده بودند براي تهيه هيبريدهايي با مقاومت دوگانه استفاده شد. بدين منظور، در بهار سال 1394، گياهان بهاره سازي شده اين توده ها در ايزوله‌هاي جداگانه با سينگل‎كراس 7112*SB36 تلاقي داده شدند. در تابستان، بذور S1/S2 از روي پايه‌هاي پدري و بذور هيبريد تري وي كراس از روي پايه مادري هر يك از ايزوله‌ها به‌صورت جداگانه برداشت و بوجاري شدند. از 27 ايزوله تنها در 19 ايزوله بذر كافي از پايه‌هاي پدري و مادري جهت ادامه تحقيق به‎دست آمد. در پاييز، بذر 19 هيبريد منتخب در كرج در گلخانه كشت شده و در آزمايشگاه با نشانگرهاي SNP و SCAR پيوسته با ژن‌هاي مقاومت به ريزومانيا و نماتد گره‎ريشه ارزيابي مولكولي شدند تا فراواني اين ژن‌ها در هيبريدها مشخص شود. بر اساس نتايج ارزيابي مولكولي، از 19 هيبريد تعداد 14 هيبريد برتر انتخاب شدند. در بهار سال 1395، هيبريدهاي منتخب در دو منطقه آلوده به ريزومانيا در خراسان و فارس به همراه چند شاهد در يك آزمايش 20 رقمي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با شش تكرار كشت و مورد آزمون عملكرد قرار گرفتند. در پاييز ريشه‌ها برداشت و صفات كمي و كيفي مانند عملكرد ريشه، درصد قند و عملكرد قندسفيد اندازه‌گيري و داده ها مورد تجزيه آماري قرار گرفتند. بر مبناي نتايج آزمون عملكرد هيبريدها در دو منطقه آلوده به ريزومانيا و فراواني ژن مقاومت به ريزومانيا و نماتد گره‎ريشه در آزمايشگاه، هيبريد (7112*SB36)*930620 با ميانگين 92/10 تن در هكتار عملكرد قندسفيد انتخاب شد.