مطالعه تحليلي انتقادي نظريه مشهور فقها در كيفيت غسل ترتيبي

در فقه عبادات، احكام طهارات ثلاث به دليل ابتلاء عمومي مكلفين و نقش آن در حكم وضعي ساير عبادات همچون نماز و روزه و حج اهميت ويژه اي دارد و فقها در كتب خويش به بحث از آن پرداخته اند. در اين ميان احكام باب غسل حساسيت بيشتري دارد زيرا به دليل وجود حدث اكبر، خلل در غسل مانع از صحت وضو (رافع حدث اصغر) نيز مي باشد. پژوهش حاضر به دنبال اين پرسش است كه براساس ادله فقهي معتبر، كيفيت انجام غسل ترتيبي از لحاظ ترتيب شستن اعضاء بدن چگونه است؟ و آيا فتواي مشهور در اين باب با مفاد ادله سازگارتر است يا فتواي غيرمشهور؟ روش پژوهش، تحليلي انتقادي است. پس از طرح فتواي مشهور و غيرمشهور درباره شرط ترتيب شستن اعضاء بدن در غسل، به بررسي ادله فقهي و مفاد آنها پرداخته مي شود. طبق فتواي مشهور فقها لازم است غسل ترتيبي در سه مرحله انجام شود. بايستي ابتدا تمام سر، سپس سمت راست بدن بطور كامل و سپس سمت چپ بدن بطور كامل شسته شود و خلل به اين ترتيب مخلّ صحت غسل مي باشد. ادله ايشان اجماع منقول، شهرت فتوايي، دو روايت و اصل احتياط مي باشد. بر اساس مباحث ارائه شده، اين ادله از جهات مختلف قابل نقد مي باشد. براساس اطلاق در مقام بيان چندين روايت و خدشه در استناد به روايات اجماع و شهرت و اصل برائت در مقام شرطيت امر زائد، فتواي غير مشهور يعني عدم لزوم تفكيك بين شستن سمت راست و سمت چپ بدن قوي تر مي باشد.