كاربست معيار صدق شناخت در علوم اجتماعي از ديدگاه علامه طباطبايي

Applying the criterion of truth recognition in social sciences from the point of view of Allameh Tabatabai

مساله علوم اجتماعي مورد توجه بسياري از انديشمندان اسلامي در اين حوزه است و سعي مي كنند اين مسايل را از نسبي گرايي رهايي دهند. علامه در اين مساله يكه تاز بوده و ادراكات اعتباري را به طور مفصل بحث كرده است كه بيشتر از ابداعات علامه بوده است. به طور كلي ادراكات داراي دو قسم است ادراكات حقيقي و اعتباري. ادراكات حقيقي مستقل بوده و معيار آن منتهي شدن ادراكات نظري به بديهي است و ادراكات بديهي خود معيار بوده و نيازي به معيار بيروني ندارد. اما آنچه مورد توجه است ادراكات اعتباري است كه بنيان هاي اخلاق، حقوق و علوم اجتماعي به آن وابسته است. اين ادراكات را با مكانيسم اعتباري سازي مي توان تبيين كرد به اين معنا كه ابتدا نسبتي در خارج ميان دو امر واقعي ادراك مي شود كه نسبتي حقيقي است و در خارج تحقق دارد؛ اما انسان به خاطر احساساتي كه دارد اين نسبت واقعي را از جايگاه حقيقي خود خارج مي كند و ميان خود و امر ديگري قرار مي دهد. در مواردي كه اعتبار سازي رخ مي دهد هميشه آن نسبت خارجي ادراك شده به صورت معقول ثاني فلسفي تصور مي شود. علامه معتقد است كه نبايد ميان منشا شيء و خود شيء خلط كرد. به طور كلي نسبي گراي علامه با نسبي گرايي مشهور كاملا متفاوت است. معيار شناخت در ادراكات اعتباري اين است كه بتوان «بايد» را در آن فرض نمود. در نوشتار حاضر در صدديم معيار صدق شناخت ادراكات اعتباري در علوم اجتماعي را بررسي كرده و پيامدهاي آن را ارايه دهيم.

Abstract:The issue of social sciences is of interest to many Islamic thinkers in this field and they are trying to free these issues from relativism. Allameh has been unique in this matter and has discussed credit perceptions in detail, which has been more than Allameh's innovations. In general, perceptions have two types, real and credit perceptions. True perceptions are independent and the criterion is the obvious conclusion of theoretical perceptions, and self-evident perceptions are the criterion and do not need an external criterion. But what matters is the credit perceptions on which the foundations of ethics, law, and the social sciences depend. These perceptions can be explained by the mechanism of validation, in the sense that a relation is first perceived externally between two real things, which is a real relation and is realized externally; But because of his feelings, man takes this real relationship out of its real place and puts it between himself and something else. In cases where validation occurs, that perceived external relation is always thought of as rationally philosophical. Allameh believes that one should not confuse the origin of the object with the object itself. In general, Allameh's relativism is quite different from the famous relativism. The criterion for cognition in credit perceptions is to be able to assume "must" in it. In the present article, we try to examine the criterion of the validity of recognizing credit perceptions in the social sciences and present its consequences.