تحليل شخصيت‌پردازي «ضدقهرمان» در داستانهاي قرآني (مورد‌پژوهشي داستان حضرت موسي(ع))

“Antihero” Characterization Analysis in Qur’anic Stories (Moses’s Story Case Study)

قرآن كريم در تاثيرگذاري بر مخاطبان خود از اصول فني وهنري مختلفي از جمله داستان بهره جسته است. از عناصر مهم داستاني شخصيتها هستند؛ شخصيتها گاه داراي نقشي مثبت هستند كه از آنان بعنوان قهرمان ياد مي‌شود و گاه داراي بعدي منفي هستند كه به ضد قهرمان شناخته مي‌شود. كاركرد ضدقهرمانها در داستان گاه نقش محوري و گاه نقش مكمل دارند تا جنبه‌هاي مثبت شخصيت قهرمان بهتر ترسيم گردد. از جمله در داستانهاي قرآني داستان زندگي حضرت موسي است كه در تصويري از تقابل جبهه خير و شر در آن با شخصيت‌پردازي قهرمان و ضد قهرمان مواجهيم. در داستان حضرت موسي، ضدقهرمانان، اشخاصي همچون فرعون، قارون و ساحران و سامري هستند كه در تعامل وتكامل هم و در قالب شخصيتهاي متفاوت به شكل‌گيري جبهه شر كمك مي‌كنند. كبر، قدرت‌طلبي، دنياپرستي و جهل در قالب اين شخصيتها نمود دارد. در اين مقاله به روش توصيفي-تحليلي به تحليل شخصيت‌پردازي ضدقهرمانان در شيوه روايي قرآن كريم پرداخته شده و مشخص مي‌گردد نقش ضدقهرمان بيشتر از منظر كنش‌گري و تقابل وي با عملكرد اصلاح‌گرايانه قهرمان ظهور مي‌يابد و انواع ضدقهرمانهاي اصلي، نامي و فرعي را در مسير رسالت اين پيامبر ايجاد مي‌سازد كه به نوبه خود جنبه‌اي از رسالت قهرمان را برجسته مي‌نمايند

The Holy Quran has utilized different technical and aesthetic principles in order to affect its audience. Characters are one of the most important fictional elements; sometimes characters have a positive role that are referred to as a hero and sometimes have negative dimensions that are known as antihero. In order to depict the hero’s positive aspects in a better way, sometimes antiheros are employed as an axial role and sometimes they have a supplemental role. Moses’s life story is one of the Quranic stories in which in a contrasting image of good and evil, we confront a hero- antihero characterization. In Moses’s story, antiheros, are people such as Pharaoh, Haman, Qaroun, Pharaoh’s court witches and Samaritan that in the form of different characters help in formation of evil frontage while interact and complement each other. Pride, secularity, domineering and ignorance are demonstrated in the form of these characters. In present article, antiheros’ characterization in Holy Quran’s narrative style has been analyzed through a descriptive- analytic method and it is determined that the antihero’s role is addressed from activism perspective and his/ her opposition to the hero’s reformist function and varieties of major, famous and supporting antiheros are created in this prophet’s mission path that in turn distinguishes an aspect of the hero’s mission.