واكاوي جايگاه ادراك و تجلّي در رويكردهاي دوگانه به زيبايي شناسي با تأكيد بر مفهوم زيبايي در عرفان اسلامي

امروزه موضوع زيبايي دچار بحران هويت و فقدان مباني نظري مدون است و اصولي كه برخاسته از مباني اعتقادي اسلام و عرفان اسلامي –به عنوان مهم ترين منبع زيبايي شناسي در اسلام باشد، وجودندارد. خاستگاه زيبايي و معيارهاي داوري زيبايي شناسانه، همواره محل چالش و اختلاف نظر پژوهشگران بوده، اما از ميان رويكردهاي مختلف، همواره دو ديدگاه متقابل وجود دارند كه نگاه اول دليل زيباييِ موجودات را در ريشه هاي معنايي كاوش مي كند و گروه دوم، ادراكِ انسان (به عنوان سوژه) از اثر (به عنوان اُبژه) را عامل تجربه امرِ زيبا مي داند. به نظرمي رسد رويكردهاي اول بر مفهوم تجلي استوارند و رويكردهاي دوم بر مفهوم ادراك. از هركدام از اين دو رويكرد، سه بستر مطالعاتي انتخاب شده كه عبارتند از: «زيبايي قبل و بعد از مدرن»، «زيبايي متعالي و محسوس» و «زيبايي نزد سنت گرايان و واقع گرايان (در زيبايي شناسي اسلامي)». بنابراين در اين تحقيق ابتدا دو مفهوم تجلي و ادراك به عنوان مفاهيم محوري و پس از آن رويكردهاي دوگانه فوق مورد بررسي و تدقيق قرارگرفتند. معيارهاي اين سه گرايش دوگانه، استخراج شد و در پايان با مقايسه آن ها نتايج موردنظر به دست آمد. روش تحقيق از نظرِ هدف كاربردي و از حيثِ راهبرد در دستة تحقيقاتِ توصيفي تحليلي قرارمي گيرد. پژوهش در حوزه نظري و با مطالعات كتابخانه اي و با ابزار فيش برداري، انجام شد و نتايج با روش استدلال قياسي به دست آمد.