بررسي اثر سيانوباكتري‌هاي بومي دشت سجزي بر كنترل فرسايش بادي در شرايط آزمايشگاهي

براي مقابله با پديده مخرب بيابان‌زايي، روش‌هاي مختلف مكانيكي، شيميايي و بيولوژيكي ـ كشت نهال‌هاي سازگار يا كاربرد خاكپوش‌هاي زيستي ـ پيشنهاد شده است. در اين پژوهش، سيانوباكتري‌هاي بومي دشت سجزي پس از جداسازي، كشت، خالص‌سازي و شناسايي، تكثير شد و از نظر كلاس بافت خاك، به صورت محلول در آب و با وزن زيست توده 2.5 گرم در ليتر بر روي خاك‌هاي مختلف اسپري شد. اين امر به روش آب تلقيحي و با توجه به حجم منفذي بر روي نمونه‌هاي خاك صورت گرفت. همچنين مونومر‌هاي تركيبات پلي‌ساكاريدي از جمله مانوز، زايلوز، آرابينوز و گلوكز، به روش كروماتوگرافي مايع شناسايي شد، سپس مقدار آنها اندازه‌گيري و به همان نسبت محلول آنها تهيه و بر روي ‌نمونه‌هاي خاك اسپري شد. سرعت آستانه فرسايش بادي و ميزان بادبردگي در سرعت‌هاي مختلف باد نيز با استفاده از تونل باد به صورت فاكتوريل، در قالب طرح تصادفي با سه تكرار اندازه‌گيري شد. در ادامه، مقادير مقاومت فشاري و برشي خاك نيز اندازه‌گيري شد. طبق نتايج آزمون تجزيه واريانس يك طرفه، ميانگين بادبردگي در سرعت 7.15 و 15.06 متر بر ثانيه، با تيمار سيانوباكتري و بافت خاك رابطه معني‌داري داشت. در سرعت 11.21 متر برثانيه نيز اين مقادير تحت تأثير كلاس‌هاي بافت و درصد رطوبت خاك قرار گرفت و با تيمار سيانوباكتري رابطه معني‌داري نداشت. افزودن سيانوباكتري‌ها به خاك، به افزايش مقاومت برشي خاك در برابر نيروي كنش باد منجر شد. نوع بافت و درصد رطوبت خاك، با مقادير مقاومت برشي رابطه معني‌داري نداشت. سيانوباكتري‌ها در خاك‌هاي لوم و لوم سيلتي نيز بهتر از انواع ديگر خاك استقرار يافت و همين امر، در شار تلفات خاك تأثير گذاشت، اما به دليل حساسيت ذرات كوچك‌تر از 0.84 ميلي‌متر به فرسايش بادي، تيمار سيانوباكتري در سرعت 11.21 متر بر ثانيه معني‌دار نشد. با توجه به طبقه‌بندي USDA خاك‌هاي Fine Sand و Very Fine Sand براي تثبيت با سيانوباكتري‌هاي Microcoleus vaginatus و Coleofasciculus chthonoplastes مناسب است.