تحليل فاكتورهاي فرسايشي و كالبدي تاب‌آوري در بافت فرسوده شهر ايلام

امروزه فضاي شهرها در اثر تغييرات گسترده و شتابان در فرايند جمعيت‌پذيري و الگوي سكونت و افزايش بارگذاري هاي محيطي و اقتصادي در بسترهاي جغرافياييِ مخاطره‌آميز، به توجه بيشتري نياز دارند. در سال هاي اخير در مقياس جهاني، نهادها و آژانس هاي فعال در زمينه كاهش خطر مخاطرات طبيعي، بيشتر فعاليت هاي خود را بر دستيابي به جامعه تاب‌آور متمركز ساخته اند. به‌عنوان هدف پژوهش ابعاد تاب‌آوري فرسايشي و كالبدي در سطح بافت فرسوده شهر ايلام سنجيده شدند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه اي ـ كاربردي و از لحاظ روش شناسي توصيفي ـ تحليلي مبتني بر مطالعات كتابخانه اي و بررسي هاي ميداني است. براي دستيابي به اهداف تحقيق، شاخص هايي در دو بخش و 8 دسته شامل (جنس مصالح، قدمت ساختمان، اسكلت، تعداد طبقات، دانه‌بندي و نفوذپذيري در بخش كالبدي) و(شيب، جنس خاك در بخش فرسايشي) استخراج شدند. در اين پژوهش براي ارائه الگوي تاب‌آوري با رويكردي جديد از طريق الگوريتم رقابت استعماري (درخت پوشاي مينيمم MST) در محيط نرم‌افزار Matlab 2016 استفاده گرديده است و براي فضايي سازي شاخص ها نيز از روش Tracking Analyst Tools در فرآيند تحليل شبكه در محيط نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است نتايج نشان داد كه قسمت هاي قابل‌توجهي از بافت فرسوده شهر ايلام در محدوده طيفي تاب‌آوري متوسط تا خيلي كم قرار گرفته اند به‌گونه‌اي كه بخش مركزي شهر كه منطبق بر بافت فرسوده شهر است به دليل عدم برخورداري از سيستم سازه اي استاندارد و مصالح پايدار و همچنين عدم توانايي ساكنين در بهبود وضع موجود سبب شكل گيري محدوده هايي با ميزان تاب آوري كم و خيلي كم شده اند، به‌گونه‌اي كه اين وضعيت در زمان وقوع بلاياي طبيعي به‌صورت چشمگيري خود را نمايان تر خواهند كرد همچنين بررسي مقايسات مكاني تاب آوري نشان مي‌دهد كه 62 درصد از مساحت بافت فرسوده شهر ايلام در بازه تاب‌آوري نسبتاً كم تا خيلي كم قرار دارند كه نيازمند برنامه‌ريزي هرچه سريع‌تر براي اين قسمت از بافت شهر است.