مورفوسكوپي ذرات گرد و غبار با تأكيد بر منشأ گردوغبار منطقه سرخس

گرد و غبار، توده اي از ذرات جامد در مقياس ميكرون است كه در هوا پخش مي شود و اثرات زيان بار زيست محيطي، اجتماعي و اقتصادي بسياري را از خود برجاي مي گذارد. شهرستان سرخس يكي از كانون هاي بحراني فرسايش بادي كشور و گرد و غبار است كه تحت تأثير بادهاي 120 روزه قرار دارد و مسئول مشخصي براي بررسي علمي و كاربردي اين پديده در منطقه مشاهده نشده است. به منظور آگاهي از ويژگي هاي بافتي با هدف شناسايي منشأ و ويژگي هاي رسوب شناسي ذرات گرد و غبار، به جمع آوري نمونه هايي از اين پديده در دو ماه متوالي (مرداد ـ مهر 1398) در منطقه سرخس پرداخته شد. سپس نمونه ها توسط نرم افزار Grad State و ميكروسكوپ الكتروني (SEM) به كمك نرم افزار Anix Emica، تحت آزمايش آناليز ليزري (LPSA) قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تيپ غالب شناسايي شده، رسوبات دانه ريز با بافت سيلتي با جورشدگي متوسط تا زياد (66/2 57/1) و كج شدگي (008/0 تا 79/0) به سمت رسوبات دانه ريز است. ميزان سيلت در نمونه روستا هاي مدنظر از گنبدلي تا بغبغو به ترتيب 96، 92، 89، 99، 96 درصد است و ميزان رس، كمتر از پنج درصد ذرات را شامل مي شود. خروجي ميكروسكوپ الكتروني نيز نشان داد كه ذرات در نتيجه تخريب سطحي دانه نامنظم است؛ به طوري كه ممكن است در نتيجه برخورد ذرات يا عمل انحلال، قسمتي از دانه تخريب شود و اشكال ذرات به صورت نامشخص و چند وجهي نيمه گرد تا مدور باشد. در بعضي نقاط نيز سطح دانه، كثيف و خالدار يا به صورت پوسته و ورقه ورقه يا پولك ديده مي شود. به علت داشتن خصوصيات فيزيكي متفاوت و چندتايي بودن نقاط پيك در نمودار توزيع اندازه ذرات، بيشتر رسوبات گرد و غبار منطقه رفتار هاي چند منشأ دارند. همچنين جهت باد غالب منطقه، شمال غربي به جنوب شرقي است.