همزماني سردچال هاي جوي عرض هاي ميانه و رودبادهاي سطح پايين در تداوم بارش هاي روزانۀ غرب و شمال غرب ايران

هدف اصلي پژوهش حاضر آشكارسازي نقش همزماني سردچال هاي جوي عرض هاي ميانه و رودبادهاي سطح پايين در تداوم بارش هاي روزانۀ غرب و شمال غرب ايران است. اين مقاله از معيار نيتو و روبيتا براي شناسايي سردچال و معيار بونر براي رودباد سطح پايين بهره گرفته است. بدين منظور از نقشه هاي ارتفاع ژئوپتانسيل، ضخامت جو، تاوايي، سرعت قائم هوا (امگا)، رطوبت ويژه، باد مداري و نصف النهاري استفاده گرديده است. داده هاي مورد نياز اين پژوهش از دو پايگاه داده هاي مركز ملي پژوهش هاي جوي و داده هاي مركز پيش بيني ميان مدت اروپا أخذ شده است. داده هاي روزانۀ بارش براي دورۀ 2014-1995 از سازمان هواشناسي كشور دريافت شده اند. نتايج نشان داد كه از مجموع دوره هاي بارشي، شصت مورد با سردچال هاي جوي ارتباط مستقيم دارند. اين سردچال ها از نظر موقعيت مكاني در سه منطقۀ شرق درياي مديترانه، خاورميانه و شرق درياي سياه قرار گرفته اند. بيشترين فراواني وقوع اين پديده مربوط به فصل زمستان و با يك بيشينه در ماه ژانويه است. سردچال هاي با تداوم دو روز، بيشترين فراواني را دارا مي باشند و در اكثر موارد با رودبادهاي سطح پايين همراه مي باشند. بيشينة اين رودبادها در تراز 925 هكتوپاسكال مشاهده شده كه اكثر آنها از نوع ضعيف بوده اند. محاسبۀ مقدار انتقال رطوبت جوي (شار رطوبت) نشان داد كه اقيانوس هند و بعد از آن به ترتيب اقيانوس اطلس، درياي مديترانه، درياي سرخ، درياي عرب و درياي سياه، منابع اصلي رطوبت دوره هاي بارشي تداومي ناشي از سردچال هستند. در مواقع رخداد بارش هاي تداومي، پديده سردچال در تراز 500 هكتوپاسكال، شرايط صعود و ناپايداري را فراهم مي كند، و همزمان با آن، رودبادهاي سطح پايين در تراز 925 هكتوپاسكال، از يك سو سبب تشديد همگرايي سطحي شده و از طرف ديگر باعث افزيش انتقال رطوبت به سطوح مياني جو مي شوند. همراهي و همزماني اين دو پديده، نهايتاً تشديد و تداوم بارش تداومي را در منطقۀ غرب و شمال غرب ايران به دنبال داشته است.