تبيين بازتاب‌هاي هيدروپليتيك ساخت سد ايليسو در كشورهاي پايين‌دست (عراق، سوريه و ج. ا. ايران)

حوضه هاي آبريز مشترك در ايجاد تنش هاي هيدروپليتيكي در مناطق مختلف داراي اهميت روزافزوني هستند. بنابراين توجه به اين موضوع و بررسي آن از ابعاد مختلف داراي اهميت است. زيرا در طي يك دهۀ آينده براساس تغييرات زيست محيطي گسترده ما شاهد گسترش روزافزون سدها جهت بهره برداري هاي مختلف از سوي كشورها در مناطق مختلف جهان خواهيم بود. در اين مقاله هدف بررسي سد ايليسو و تأثيرات سياسي، اقتصادي، اجتماعي‌فرهنگي و زيست محيطي ساخت سد توسط تركيه بر كشورهاي پايين دست رود دجله (عراق، سوريه و ايران) مي باشد. باتوجه به اينكه در منطقۀ خاورميانه معاهدات منطقه اي جهت بهره برداري مناسب از منابع آبي مشترك وجود ندارد، اينگونه اقدامات از سوي كشور تركيه به عنوان كشور بالادست رود دجله مي تواند زمينه ساز بحران هاي زيست محيطي و... براي كشورهاي پايين دست و در نتيجه بروز تنش ها و حتي جنگ آب در منطقه را تشديد نمايد. در اين مقاله با روش توصيفي‌تحليلي به جمع آوري داده ها از طريق بررسي مقالات فارسي و انگليسي و ... پرداخته شده است و سپس با استفاده از نرم افزار Super Decision به بررسي تأثيرات سد بر كشورهاي پايين دست رود پرداخته شد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه بروز درگيري هاي سياسي با وزن 0.11026، نابودي امنيت غذايي با وزن 0.13774، جابجايي جمعيت با وزن 0.09788، خشك شدن تالاب هورالهويزههورالعظيم با وزن 0.09843، و نفوذ آب شور به خليج فارس 0.09337 داراي بيشترين تأثيرپذيري از احداث سد هستند و همچنين اين عوامل بيشترين تأثير را بر افزايش تنش بين كشورهاي بالادست و پايين دست در كوتاه مدت خواهد داشت. جهت حل مشكلات و معضلات ناشي از احداث سدها بر روي رودها فرامرزي نياز به تصويب و تدوين معاهدات منطقه اي بين كشورهاي حوزه هاي مشترك هستيم.