كليدواژه :
تخيّل , تصوّر , تصويرپردازي , سه حكمت اسلامي
چكيده فارسي :
خلق تصوير ذهني، بخشي مهم از فرايند هنري است. اين واژه در معماري، هم شامل مفاهيم هنري و هم كاربردي است؛ بر اين اساس دو سؤال مطرح مي شود: وجوه بيان‌كنندۀ خلق تصوير ذهني در معماري، به‌ويژه در معماري ايراني چيست؟ امروز، چه تغييراتي در مفاهيم مربوط به آن نسبت به گذشته صورت گرفته‌است؟
هدف اين مقاله بيان وجوهي است كه در حوزۀ خلق تصوير ذهني مؤثرند؛ بنابراين وجوه ي مورد توجه هستند كه عامل تمايز خلق تصوير ذهني در معماري نسبت به ساير گرايش هاي هنري مي شوند. براي رسيدن به هدف تحقيق، به واژگان مرتبط و محتواي آنها توجه مي شود و از تحليل، استدلال و تطبيق محتواي واژگان، ويژگي هاي مورد نظر بررسي و تبيين مي شود؛ بنابراين، واژۀ تخيّل و تصوّر بر اساس سه حكمت مشاء، اشراق و متعاليه مورد تعمّق قرار مي گيرد و واژۀ تصويرپردازي ذهني در ادبيات امروز و فلسفۀ شناختي مطالعه مي شود. اين واژه، وجوه امروزي مربوط به خلق تصوير ذهني را در بردارد.بر اساس نتايج، خلق تصوير ذهني (بر مبناي تخيّل) با هدف فاصله‌گرفتن از جهان مادي بوده‌است؛ البته اين موضوع (بر مبناي تصوّر) به معناي ناديده‌گرفتن وجوه كاربردي و مادي معماري نيست؛ با اينحال، معنا نسبت به ماده ارجحيّت دارد. در خصوص تصويرپردازي ذهني بايد گفت كه منشأ آن در ذهن انسان است و تصوير خلق‌شده داراي دو ويژگي بصري و غير بصري است كه با يكديگر تعامل داشته و الزاماً نسبت به ديگري برتري ندارند و ريشۀ آنها جهان مادي است.
چكيده لاتين :
Creating mental image is an important part in arts process. This includes both artistic and functional concepts. In this regard, two questions are proposed: which aspects express creating mental image in architecture, specifically Iranian architecture? What changes have taken place in its related concepts comparing the past?
The aim of this study is to explain the aspects which are effective in creating mental image. Hence, the aspects which are distinct in the creation of mental image in architecture rather than other artistic fields are under consideration. To fulfill this aim, relevant words and concepts are focused and the considered features are studied and determined by analyzing and comparing the meanings of the words. Thus, the words ‘Imagination’ and ‘notion’ have been deeply explored based on three wisdoms: hikmat-i al-Mashriqiya, hikmat-i Ishraq, hikmat-i muta‘aliya. Afterwards, ‘mental imagery’ in Persian contemporary literature and cognitive philosophy is analyzed. This word contains the present aspects of creating mental image.
The findings suggest that the purpose of creating mental image (based on imagination) had been to separate from materialistic world. Of course, this subject (based on notion) did not mean ignoring the materialistic and functional aspects of architecture. Nevertheless, meaning has priority over material. Regarding mental imagery, we should say that it originates from human mind and the created image has two characteristics, i.e., visual and non-visual, which interrelate with each other and do not necessarily have priority over one another and their root is in materialistic world.
