يورش باصري‌ها به منطقه خور و بيابانك در دوره قاجار (با تكيه بر نسخه خطي قصيده جندقيه)

Basseris’ Raid to Khur and Biabanak in the Qajar Period (Based on the Manuscript of Ghasideh-ye Jandaghieh)

باصري­ها يكي از ايلات فارس­زبان ساكن استان فارس هستند كه در رخدادهاي سياسي اواخر عصر قاجار تأثيرگذار بوده ­اند. از جمله اين نقش ­آفريني­ ها حمله تعدادي از تيره­ هاي اين ايل به منطقه خور و بيابانك در سال 1336 ق بوده است. پژوهش پيش­رو درصدد است تا زمينه ­هاي يورش باصري­ ها به منطقه خور و بيابانك و سرانجام آن را به شيوه توصيفي – تحليلي و با بهره ­گيري از منابع كتابخانه ­اي مورد بررسي قرار دهد. مهم ­ترين منبع درباره اين رويداد نسخه خطي قصيده جندقيه سروده ميرزا محمدعلي منشي ­باشي است. حضور سراينده در متن حادثه، اهميت اين اثر و لزوم بهره ­گيري از آن در پژوهش حاضر را دوچندان كرده است. يافته ­ها بيانگر اين واقعيت است كه سه عامل سياسي، اجتماعي و اقتصادي در يورش باصري­ ها به منطقه خور و بيابانك مؤثر بوده است. بدين ترتيب كه رمضان­ خان باصري پس از ناكامي در تحقق اهداف سياسي و اقتصادي خود در فارس و بدنبال وضعيت اجتماعي بحراني آن ايالت تلاش كرد تا در منطقه ديگري به اهداف خويش دست يابد. بنابراين با در نظر داشتن وضعيت آشفته خور و بيابانك كه معلول ضعف حاكميت مركزي و عملكرد نامناسب حاكمان آنجا بود، اين منطقه را براي تحقق بلندپروازي ­هاي خود مناسب يافت.

The Basseri are a Persian-speaking tribe in Fars province, having played an influential role in political affair of late Qajar period. One of their roles was a raid of Khur and Biabanak in 1336 A.H. by some of the members of this tribe. This research tries to explain the grounds for the invasion of Khur and Biabanak by Basseris and the consequences, based on descriptive-analytical method and using library resources. The most important resources is the manuscript of Ghasideh-ye Jandaghieh by Mirza Mohammad Ali Monshi Bashi. The poet’s presence in the written event maximizes its importance as well as its necessity to be used in this study. The findings show the considerable effect of political, social, and economic components in the raid of Khur and Biabanak by Basseris. After failing to fulfill his political and economic goals in Fars and following the social crisis in that state, Ramezan Khan Basseri made attempts in another region to realize his purposes. So, considering the turbulent situation in Khur and Biabanak due to the weak central authority and inefficient operation of rulers, he selected this region for his ambitions