بررسي مطلوبيت زيستگاه جويبارماهي كرمانشاه (Sasanidus kermanshahensis Bănărescu and Nalbant, 1966) در رودخانه دينورآب (سرشاخه رودخانه گاماسياب)

Habitat suitability index of Kermanshah stone loach (Sasanidus kermanshahensis Bănărescu and Nalbant, 1966) in Dinor River, a tributary of Gamasiab River

رودخانه­ي دينورآب از جمله سرشاخه­هاي فرعي منتهي به رودخانه گاماسياب در حوضه دجله و از جمله محيط­هاي پراكنش جويبارماهي كرمانشاه (Sasanidus kermanshahensis) مي­باشد. اين رودخانه تحت تأثير فعاليت­هاي انساني از قبيل كشاورزي قرار گرفته است. در مجموع 168 نمونه ماهي براي مطالعه مطلوبيت زيستگاه جويبارماهي كرمانشاه در رودخانه­ي دينورآب از 21 ايستگاه با استفاده از دستگاه الكتروشوكر نمونه­برداري شد. براي اين منظور، ويژگي­هاي رودخانه شامل سرعت آب (m/s)، عمق آب (cm)، ارتفاع از سطح دريا (m)، عرض رودخانه (m)، شاخص سنگ بستر و قطر متوسط سنگ بستر (cm) در هر منطقه ثبت گرديد. شاخص مطلوبيت زيستگاه با توجه به رابطه بين متغيرهاي محيطي و فراواني گونه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه فاكتورهاي عرض رودخانه و سرعت آب رابطه مستقيم و فاكتورهاي ارتفاع از سطح دريا، عمق آب و شاخص بستر رابطه معكوس با فراواني ماهي دارند. شاخص HSI با مقدار 497/0 نشان داد كه اين رودخانه مطلوبيت متوسط براي اين گونه دارد. همچنين، نتايج نشان داد كه زيستگاه انتخابي جويبار­ماهي كرمانشاه مناطقي با سرعت بالاي آب به­واسطه نياز به اكسيژن مناسب، بستر ماسه­اي-گلي، با عرض زياد و ارتفاع از سطح دريا و عمق كم مي­باشد. نتايج مي­تواند در جهت مديريت و حفاظت از ذخاير اين گونه بوم­زاد كه به­عنوان بخشي از ميراث طبيعي كشور به شمار مي­رود، مورد استفاده قرار گيرد.

Dinor River is one of the tributaries leading to Gamasiab River in Tigris river drainage and one of the habitat of Kermanshah stone loach (Sasanidus kermanshahensis). The river has been affected by human activities such as agriculture. In this study, a total of 168 specimens were collected from 21 stations of Dinor River for the study of Kermanshah stone loach’s habitat suability index. For this purpose, the river characteristics, including water velocity (m/s), water depth (cm), altitude (m), river width (m), bedrock index, and average bedrock diameter (cm) were recorded at each station. The habitat suitability index was examined according to the relationship between environmental variables and species abundance. The results showed that river width and water velocity are directly related and altitude, water depth, and bed index were inversely related to the abundance of S. kermanshahensis. The HSI index with a value of 0.497 showed that this river has moderate suitability for this species. Also, the results indicated that the selected habitat of S. kermanshahensis includes areas with high water velocity due to the need for adequate oxygen, sand-mud bed, high width, low altitude, and shallow depth. The findings can be used to manage and protect the reserves of this species, which is part of the country's natural heritage.