واكاوي و ارائه راهبردهاي كيفيت محيطي سكونتگاه هاي پيراشهري مبتني بر مشاركت محوري (مورد: محله فرحزاد)

Investigating and Presenting Environmental Quality Strategies in Informal Settlements with Partnership Case Study: Farahzad Neighborhood

پژوهش حاضر با هدف واكاوي و ارائه راهبرد­هاي كيفيت محيطي سكونتگاههاي غيررسمي مبتني بر مشاركت محوري در فرحزاد صورت گرفته است. روش تحقيق كمي و مبتني بر مطالعات كتابخانه­اي، اسنادي و ميداني مي­باشد، همچنين به منظور تجزيه و تحليل اطلاعات نيز از روش تحليل عاملي تاييدي و با استفاده از نرم­افزار AMOS، SPSS، و مدل­هاي SWOT، و (FARAS، BMW)، و روش QSPM استفاده شد. پس از بيانيه مشكلات مطرح شده، نتايج رتبه­بندي عرصه­هاي موضوعي با استفاده از مدل FARAS نشان داد، از ديدگاه متخصصان، مشكلات وضع موجود در محله فرحزاد در عرصه كالبدي با مقدار وزن 0/456، بيشتر از ساير عرصه ­ها مي ­باشد. در ادامه نيز، به منظور رتبه­بندي هر مشكل در عرصه ­هاي موضوعي از مدل BMW استفاده شد، در بعد زيست­محيطي: فقدان سيستم دفع فاضلاب با مقدار وزن 0/087، در بعد اجتماعي: امنيت اجتماعي با مقدار وزن 0/087، در بعد اقتصادي: وجود مساكني بدون سند مالكيت عرصه با مقدار وزن 0/084، در بعد كالبدي: رشد سكونتگاه­هاي غيررسمي شمال محله با مقدار وزن 0/085، در نهايت بعد تصميم ­گيري و مديريتي: ضعف حضور مردم در تصميمات توسعه شهري با مقدار وزن 0/084، مي­باشد. در ادامه نيز به منظور ارتباط بين مشكلات مطرح شده در كيفيت محيطي و مشاركت شهروندان از آزمون همبستگي اسپيرمن استفاده شد، نتايج گوياي ارتباط معنادار و مثبت بين مشكلات مطرح شده و نبود مشاركت شهروندان بود. در نهايت با استفاده از روش QSPM به تدوين اهداف در راستاي ارتقاء كيفيت محيطي مبتني بر مشاركت شهروندان پرداخته شد، نتايج نيز نشان داد، اهداف افزايش بهداشت و افزايش امنيت از جمله مهم‌ترين اهداف زيست‌محيطي و اجتماعي مي‌باشند. مشاركت پذير كردن مردم، افزايش پايداري اقتصادي و ساماندهي سكونتگاه‌هاي غيررسمي در محله نيز به ترتيب از مهم‌ترين اهداف عرصه‌هاي مديريتي، اقتصادي و كالبدي هستند.

Today, the growth of informal settlements is one of the most important challenges for cities. In this regard, several approaches were developed to improve the conditions of this type of settlements. One of the approaches that has accepted informal housing and is trying to improve it is to improve the quality of the environment through central participation. This approach can improve the situation of residents both in terms of physical environment and social status. The aim of this study is to improve the quality of the environment in the informal settlement of Farahzad neighborhood and to create a basis for the development of residents' economy and also to establish more social relations between them. To identify the neighborhood, a questionnaire was prepared with a sample of 377 residents and a Cronbach's alpha coefficient of 0.783. One of the most important results of the questionnaire that was analyzed in SPSS software was identifying security as the will of the people and lack of participation in the neighborhood, and factor confirmation in AMOS software with a factor load of 0.3 in all items confirmed its validity. Then, using a problematic approach and analytical methods such as SWOT and QSPM matrix, five areas of environmental, social, economic, physical and managerial and decision-making were identified to make suggestions. Analysis of research data showed that the most important factor in creating informal settlement in Farahzad neighborhood was the high immigration rate in the neighborhood. Also, one of the most important policies that have a high priority in improving the quality of the environment can be the issuance of housing ownership documents to residents and the change of wasteful uses of green space and tourism.