تدوين الگوي مفهومي مقابله ديني با استرس بر اساس آموزه‌هاي قرآن كريم: نظريه داده بنياد

The Conceptual model formulation of Religious Coping with Stress Based on the Holy Quran Teachings: a Grounded Theory

استرس، عاملي مهم در بروز بيماري‌ها و تهديدي براي سلامت است و الگوهاي مختلفي در جهت مقابله با استرس طراحي شده‌اند. پژوهش حاضر با هدف تدوين الگوي مفهومي مقابله ديني با استرس بر اساس آموزه‌هاي قرآن كريم طراحي شد. روش پژوهش حاضر، كيفي، به شيوه نظريه داده بنياد است. منبع اصلي اين پژوهش، قرآن كريم بود و در جهت تائيد برداشت‌ها، از منابع تفسيري و حديثي معتبر استفاده شد. نمونه پژوهش، شامل گزاره‌هاي توصيفي و تبييني مرتبط با حوزه معنايي مقابله ديني با استرس در قرآن كريم بود كه به شكل هدفمند انتخاب شد. ابزارهاي گردآوري داده‌هاي پژوهش در سه دسته؛ كتاب: شامل قرآن كريم، تفاسير قرآن و كتاب‌هاي روايي؛ نرم‌افزار: شامل نرم‌افزارهاي جامع التفاسير و جامع الاحاديث؛ و وب‌سايت: شامل پايگاه‌هاي معتبر علمي داراي محتواي كتاب‌هاي ذكرشده، قرار داشت. پس از استخراج محتواي مرتبط با مقابله ديني از قرآن كريم، در فرايند تحليل داده‌ها از طريق «كدگذاري»، 1070 «كد باز»، 46 «مفهوم»، 13 «مقوله» و 4 «بُعد» استخراج و درنهايت، ابعاد چهارگانه در قالب 1 الگو، صورت‌بندي شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد الگوي مقابله ديني الگويي فرايندي است كه بر چهار بُعد؛ منابع استرس، زمينه‌هاي مقابله ديني، ساختار مقابله ديني و پيامدهاي مقابله ديني استوار است.

Stress is an important factor in the incidence of diseases and a threat to health, and various models have been designed to deal with stress. The present study was designed to develop a conceptual model of religious coping with stress based on the teachings of the Holy Quran. The method of the present study is qualitative, based on Grounded Theory. The main source of this research was the Holy Quran and in order to confirm the interpretations, authentic interpretive and hadith sources were used. The research sample included descriptive and explanatory statements related to the semantic field of religious coping with stress in the Holy Quran, which was purposefully selected. Research data collection tools in three categories; Books: including the Holy Quran, commentaries on the Quran, and narration books; Software: which includes Jami Altafasir software andJami Alahadith; an‎d website: included valid scientific databases with the content of the mentioned books. After extracting the content related to religious coping from the Holy Quran, in the process of data analysis through "coding", 730 "open source", 46 "concepts", 13 "categories" and 4 "dimensions" are extracted and finally, four dimensions in the format 1 template were formatted. Findings showed that the pattern of religious coping is a process pattern that has four dimensions; The sources of stress are the contexts of religious coping, the structure of religious coping, and the consequences of religious coping.