پديد آورندگان :
جنوي، الميرا مركز تحقيقات سياست علمي كشور - گروه ارزيابي سياست‌‌ها و پايش علم، فناوري و نوآوري، تهران، ايران , مرداني، ريبا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسي، تهران، ايران
كليدواژه :
شبكه‌‌هاي اجتماعي , اطلاع‌‌رساني , آموزش , آگاهي عمومي , كوويد-19 , كرونا ويروس , تهران
چكيده فارسي :
هدف: شيوع كوويد-19 از اواخر دسامبر 2019، به يك تهديد باليني در جهان تبديل شده است. براي مهار اين معضل لازم است اطلاعات صحيح و يافته‌‌هاي دقيق دانشمندان در اسرع وقت در اختيار عموم قرار گيرد. با توجه به جايگاه ويژه شبكه‌‌هاي اجتماعي و نقش تاثيرگذار آن در ارتباطات اجتماعي و انتقال اطلاعات، هدف اين پژوهش بررسي ميزان تاثير اطلاع‌‌رساني و آموزش از طريق شبكه‌‌هاي اجتماعي در افزايش سطح آگاهي در زمان شيوع كوويد-19 در جامعه و شناخت نيازهاي اطلاعاتي مردم در اين رابطه است.
روش: اين پژوهش پيمايشي و به لحاظ هدف كاربردي است. جامعه پژوهش نيز مردم شهر تهران بودند. تعداد 384 نفر كه از شبكه‌‌هاي اجتماعي در زندگي روزمره استفاده مي‌‌كنند، به طور تصادفي و با نمونه‌‌گيري خوشه‌‌اي از مناطق 1، 2، 3، 4، 5، 7، 13، 15، 16، 17، 18، 20 و 21 انتخاب شدند. حجم نمونه با فرمول كوكران تعيين و داده‌‌هاي پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوري شدند. روايي ابزار نيز به شيوه صوري با نظر خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش‌‌شناسي بررسي شد. پايايي پرسشنامه با استفاده از ضريب آلفا كرونباخ محاسبه و با ضريب 81/0 تاييد گرديد. در نهايت داده‌‌هاي گردآوري شده در نرم‌‌افزار اس. پي. اس. اس[1] وارد و كدگذاري شد و براي تجزيه و تحليل داده‌‌ها از آزمون‌‌هاي K2، T و فريدمن استفاده گرديد.
نتايج: نتايج نشان داد كه بسياري از افراد، استفاده از شبكه‌‌هاي اجتماعي در اطلاع‌‌رساني و آموزش را براي افزايش آگاهي عمومي در شرايط همه‌‌گيري كوويد-19، بسيار تاثيرگذار مي‌‌دانند. بيش از نيمي از اين افراد حضور اين شبكه‌‌ها را در زندگي‌‌شان بسيار موثر دانسته و اعتقاد دارند كه اين شبكه‌‌ها مي‌‌توانند بستر مناسب و مفيدي براي اطلاع‌‌رساني، آموزش و آگاهي باشند و آموزش‌‌ها و اطلاعات مفيدي در اين شبكه‌‌ها انتشار مي‌‌يابد. در استفاده از شبكه‌‌هاي اجتماعي، اينستاگرام، تلگرام و واتساپ، به ترتيب در رتبه‌‌هاي اول تا سوم قرار دارند و سروش آخرين جايگاه را دارد.
نتيجه‌‌گيري: مردم علاقه‌‌مند به استفاده از شبكه‌‌هاي اجتماعي براي افزايش سطح آگاهي از بيماري كوويد-19 بوده و عقيده دارند كه اطلاعات و آموزش‌‌هاي مفيدي از اين شبكه‌‌ها را در كوتاه‌‌ترين زمان ممكن دريافت مي‌‌كنند. اما ميزان اطمينان شهروندان تهراني به اين اطلاعات در حد متوسط است. برخي از اطلاعاتي كه به اشتراك گذاشته مي‌‌شود، از منابع ديگر مانند اخبار سايت‌‌ها، صدا و سيما و ساير رسانه‌‌هاي خبري بدست مي‌‌آيند و مردم اين اطلاعات را در شبكه‌‌هاي اجتماعي نيز با هم به اشتراك مي‌‌گذارند.
چكيده لاتين :
The prevalence of Covid-19 has become a clinical threat to public and healthcare professionals worldwide since December 2019. To curb this pandemic, it is necessary to provide the public with accurate information and scientific findings as soon as possible. Considering the importance of social networks and their effective role in social communication and information transfer, the purpose of this study is to investigate the effect of information and education through social networks in increasing the level of awareness during the outbreak of coronavirus in society and to identify the information needs of people in this regard.
Methods: The present study is an applied survey. The research population is the people of Tehran. 384 citizens who use social networks were randomly selected by cluster sampling method from regions 1, 2, 3, 4, 5, 7, 13, 15, 16, 17, 18, 20, and 21. Cochran's formula was used to determine the sample size and research data were collected using a researcher-made questionnaire. The validity of the questionnaire was formally assessed by experts in the field of knowledge and information science and the reliability was calculated using Cronbach's alpha coefficient. Finally, the collected data were entered into SPSS software and coded. K2, T, and Friedman tests were used to analyze the data.
Results: The results of the study show that many people in the study consider the use of social media in information and education very effective in increasing public awareness of the COVID-19 pandemic in the world. More than half of these people consider the presence of these networks to be very influential in their lives and believe that these networks can be a suitable and useful platform for information, education, and awareness, and many of them think that useful training and information are published in these networks. According to the findings, in using social networks, Instagram, Telegram, and WhatsApp are in the first to third ranks, respectively, and Soroush social network is in the last place.
Conclusions: People are interested in using social media to get information, education, and awareness of the coronavirus, and they believe that they receive useful information and training from these networks, but they are moderately confident in this information. Some of the information that is shared comes from other sources such as news sites, radio, television, etc., and people also share this information on social networks.
