مطالعه تطبيقي عناصر و ساختارالگويي طرح بيدمجنون درحوزه هاي شمال غرب ايران و چهارمحال وبختياري(قرون20و19 ميلادي)

طرح بيد مجنون ازمشهور طرح هاي قالي ايراني است كه در گستره قالي هاي روستايي جايگاهي ارزنده و درخور توجه دارد. با آنكه زادگاه دقيقي نمي توان براي طرح بيدمجنون معين نمود اما به واسطه نمونه هاي كهن موجود درحوزه شمال غرب ايران، خاصه حوزه بيجار را از اصلي ترين پايگاه هاي اين طرح مي دانند. بكارگيري خطوط شكسته ، نيمه گردان و بهره گيري از بافتي متوسط آن را در طيف شناسه هاي قالي هاي روستايي قرار مي دهد. عناصر اصلي آن نقشمايه هاي درخت بيدمجنون ، سرو ، سپيدار ، تبريزي و درختان ميوه است. اين عناصر درهمنشيني هايي متعادل و در تناسب با يكديگر الگويي واگيره يي پديد مي آورند كه از اقبال فراواني در حوزه هاي چهارمحال و بختياري و شمال غرب ايران و حتي فراتر از مرزهاي ميهني برخوردار شده است. مقاله حاضر به بررسي عناصر و تنوع آن درطرح بيد مجنون ازطريق تحليل 20 نمونه از نواحي مهم روستايي آن و به انگيزه چگونگي تركيب بندي و شكل گيري ساختار الگويي آنها مي پردازد . ازاينرو هدف تحقيق جستجوي پاسخ به اين سوال خواهد بود كه : ساختار الگويي طرح بيدمجنون چگونه است و نحوه برخورد نواحي نفوذطرح با آن به چه صورت بوده است؟ طيف زماني نمونه ها مربوط به اواخرقرن19 و20ميلادي است و جغرافياي مورد مطالعه، شمال غرب ايران(بيجار، بخشايش، ساوجبلاغ و هريس) و استان چهارمحال و بختياري (فرخشهر، سامان وحاجي آباد) است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه طرح بيدمجنون داراي ساختاري واحد بوده و در حوزه هاي مطالعه با اعمال انتزاع عناصر و اندك جابجايي آنها تنوع حاصل گرديده اما تركيب كلي حفظ گرديده است. شناسايي شاخصه ها و تركيبات منسجم از مولفه هاي مهم در طبقه بندي ،گونه شناسي و احراز هويت هاي نمونه هاي اصيل فرشبافي روستايي است. پژوهش حاضر از نوع تطبيقي با شيوه توصيفي تحليلي است كه در گردآوري اسناد به منابع كتابخانه اي و ميداني اتكا شده است.