اخلاق حرفه اي علم (مطالعۀ مرام نامۀ اخلاق حرفه اي انجمن هاي علمي)

تدوين و اجراي مرام‌نامه‌ها و منشورهاي اخلاق حرفه‌اي علم از ضروري‌ترين و بديهي‌ترين اقدامات انجمن‌هاي علمي در ترويج اخلاق علم است كه معمولاً در چارچوب رشته و فعاليت علمي موردنظر تدوين مي‌شوند. اين مقاله با تمركز بر نمونه‌اي از مرام‌نامه‌هاي انجمن‌هاي‌ علمي در جهان درپي پاسخ به اين پرسش است كه اصول اخلاق حرفه‌اي ميان انجمن‌هاي علمي كدام است؟ و انجمن‌هاي علمي بر سر چه اصولي وفاق دارند و اين وفاق به چه ميزان است؟ براي پاسخ به پرسش‌هاي پيش‌گفته با روش تحليل محتواي كيفي و كمي متن، به بررسي 235 كد اخلاق حرفه‌اي مندرج در مرام‌نامۀ 28 انجمن علمي پرداختيم. يافته‌ها نشان داد، باوجود اينكه كدنامه‌هاي اخلاق حرفه‌اي انجمن‌ها از ساختار چندگانه و متنوعي برخوردارند، درمجموع و با فراواني متفاوت كدهاي اخلاق حرفه‌اي دربرگيرندۀ20 كد اصلي هستند. فرهنگ هر رشتۀ علمي متناسب با ماهيت رشته و موضوع آن بر تعيين اصول اخلاق حرفه‌اي و تناسب رشته با مواردي كه از حرفه‌اي‌هاي آن رشته انتظار مي‌رود تأثير مي‌گذارد. در ميان انجمن‌هاي علمي بر سر برخي كدها توافق بيشتري وجود دارد، آن‌ها را «كدهاي وفاق» مي‌ناميم اين كدها هستۀ اصلي مرام‌نامه را شكل مي‌دهند. از آن سو كدهاي متنوع و خاصي داريم كه آن‌ها را «كدهاي تمايز» مي‌ناميم، اين كدها حسب تنوع فرهنگ رشته شكل گرفته است. درمجموع كشف نيمرخ كدهاي اخلاق حرفه‌اي در سطح جهاني دستاورد اصلي اين پژوهش است.