التقاط به مثابه سبك، رويكردهاي نوين در معماري معاصر مسجد در مالزي

Emergence of Eclecticism as Style New Approaches to Mosque Architecture in Malaysia

هنگامي كه عناصر و اجزاء متنوع يك بنا كه هر يك شاخصه سبك، دوره، فرهنگ و اقليم مختلف هستند، در يك اثر معماري با يكديگر تركيب شوند آن اثر را التقاطي مي­نامند. واژه «التقاط» در ادبيات اغلب جوامع كهن داراي بار منفي است. علت اين نوع ارزش­گذاري را بايد در تلقّي خاص جوامع سنتي از مفهوم «هويت» جستجو كرد. «هويت» در جوامع ياد شده به معناي «اصالت» است كه با گذر زمان و در طي قرون و اعصار شكل مي­گيرد. همين هويت بصري رفته رفته نام «سبك» مي­گيرد. اما مفهوم «هويت» و «سبك» در هنر و معماري جوامع نوپا چگونه است؟ آيا معماري ديني مدرن اگر در امتداد سنت بومي نباشد «بي‌هويت» است؟ آيا «هويت» و «التقاط» مي­توانند در معماري مسجد به آشتي برسند؟ وام‌گيري عناصر بيگانه در معماري بومي ديني تا چه حد مجاز، مقبول، ممدوح يا نكوهيده است؟ آيا معماري التقاطي استعداد اين را دارد كه به سطح يك «سبك» ارتقا يابد؟ منظر شهرهاي مالزي در دو دهه گذشته عرصه ظهور مساجدي با عناصر تركيبي و التقاطي بوده است. برخي از اين مساجد با حمايت دولت و با هزينه‌هاي هنگفت بنا شده­اند و جايگاه بصري خاصي را در افق معماري و شهرسازي اين كشور به خود اختصاص داده­اند و از اين رو نقدي جدي را طلب مي­كنند. مقاله حاضر بر اين است كه مفاهيم هويت و التقاط را در معماري معاصر مساجد مالزي مورد نقد و بررسي قرار دهد.

Eclecticism, the subject of this paper, manifests when elements from different structural, spatial and decorative forms and styles, carrying features representing specific and distinct cultures combine in a single work, chiefly in architecture. The term ‘eclecticism’, however, in the mindset and literature of societies with ancient artistic heritage, is imbued with negative denotations. This is because “artistic styles” in such societies are often associated with “identity” and “originality”, both of whom designate a long progress in the passage of time, while eclecticism appears to lack such “valuable” process. In the process of deliberating eclecticism a few questions seem fundamentally relevant: How can then we define “identity” and “style” in the art and architecture of younger societies? Is modern religious architecture “without identity” if it does not follow the traditional trend? To what degree can architects incorporate imported alien elements in designing of local religious buildings? an‎d finally, can eclectic architecture reach the status of a proper “architectural style”? Eclecticism gained rapid momentum in the field of Malaysian mosque architecture during the past two decades. Significant eclectic mosques that have transformed the scene and skylines of major Malaysian cities have often been heavily financed by the government – an indication of conscious choice of direction. The subject is yet to be studied and deserves a systematic research. This paper aims to present an analytical study of the concept of ‘eclecticism’ and ‘identity’ in the context of Malaysian contemporary mosque architecture.