بررسي فرايند كوتاه شدگي واكه اي در زبان فارسي و كردي (مياني) بر پاية رويكرد واج شناسي بهينگي

An analysis of the Vowel Shortening Process in Persian and Central Kurdish base on Optimal Phonology Approach

پژوهش حاضر به بررسي و مقايسة فرايند كوتاه­شدگي واكه­اي در زبان فارسي و كردي (مياني) بر پاية واج­ شناسي بهينگي مي­پردازد. از آن‌جايي كه فرايندهاي واجي در زبان‌هاي هم­رده تقريباً يكسان رخ مي­دهند، با وجود واكه ­هاي كشيده در زبان فارسي و كردي انتظار مي­رود فرايند كوتاه­ شدگي واك ه­اي در اين زبان‌ها رخ دهد. از اين ­رو، هدف از انجام پژوهش حاضر مشخص­كردن نوع واكه‌ها و مرتبه ­بندي محدوديت­هاي حاكم بر كوتاه­ شدگي آن‌ها در برخي از بافت‌هاي زبان‌هاي فارسي و كردي است. نتايج تحليل واجي داده­هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه فرايند كوتاه­شدگي واكه در هر دو زبان فارسي و كردي در واكه ­هاي افراشته و افتاده رخ مي­دهد. در زبان فارسي سه واكة كشيدة /i، u، ɑ/ و در كردي دو واكة كشيدة /i، ɑ/ دچار كوتاه­ شدگي مي­شوند. در هر دو زبان تنها واكة كشيده و افتادة /ɑ/ با توجه به بافت آوايي، مي­تواند به واكه­ هاي كوتاه /e/ و /æ/ در زبان فارسي و واكه ­هاي كوتاه /ə/ و /æ/ در زبان كردي كاهش يابد. در زبان فارسي تعداد و تنوع بافت ­هايي كه در آن‌ها واكه­ هاي كشيده دچار كوتاه ­شدگي مي­شوند، بيش‌تر از زبان كردي است. تحليل بهينگي نيز نشان داد كه در كوتاه­شدگي واكه /ɑ/ در هر دو زبان محدوديت­هاي پايايي يكسان IDENT (back), IDENT (µ) و محدوديت­هاي نشانداري يكسان *Vmid C, *VhighC, *VbackC, *VlowC فعال هستند. همچنين، در كوتاه­شدگي واكة /i/، در زبان‌هاي فارسي و كردي تنها محدوديت پايايي IDENT (µ) و محدوديت­هاي نشانداري يكسان*Vmid C, *VhighC, *VbackC, *VlowC فعال هستند.

The present study investigates and compares the process of vowel shortening in Persian and Central Kurdish languages based on optimization theory. Since almost the same phonological processes occur in co-type languages, despite the long vowels in Persian and Kurdish, it is expected that vowel shortening process will occur in these languages. In the present study, Phonological analysis of data showed that vowel shortening occurs in high and low vowels in both Persian and Kurdish. In Persian, three long vowels /i, u, ɑ/ and in Kurdish, two long vowels /i, ɑ/ undergo vowel shortening process. Depending on the phonetic context, in the both languages the vowel /ɑ/ can only be reduced to two short vowels /e/ and /æ/ in Persian and two short vowels /ə/ and /æ/ in Kurdish. In Persian, the number and variety of context in which long vowels are shortened is more than in Kurdish. Optimality analysis also showed that the type and order of final constraints and marking constraints on the shortening of long vowels /ɑ/ and /i/ are the same in different phonological contexts of Persian and Kurdish.