كليدواژه :
تاريخ‌گذاري , روايات رجعت , تحليل إسناد-متن , اقوال رجاليان , اسانيد روايات
چكيده فارسي :
مسألۀ مطالعۀ حاضر اين است كه چه فرد يا گروهي نظريۀ رجعت را در منابع حديثي اماميه شكل داده يا تكامل بخشيده‌اند. اين كار نيازمند تاريخ‌گذاري روايات است. روش تاريخ‌گذاري روايات در اين مقاله، تحليل إسناد-متن است؛ يعني تغييرات متني و سندي روايات از راوي نخست تا منبع مكتوب كنوني بررسي مي‌شود و براساس حلقه‌هاي مشترك اصلي و فرعي، زمان تقريبي شكل‌گيري روايت تعيين مي‌گردد. در اين مقاله، در كنار تحليل اسانيد و متون روايات، اقوال رجاليان همچون ابزاري براي تحليل متن به‌كار رفته است.
براساس نتيجۀ مطالعه، به لحاظ اطلاعات رجالي، تعدادي از معتقدان به رجعت همچون ابوالطفيل عامربن واثله، رشيد هجري، كثير عزّه، سيد حميري و حيان سراج، در نيمۀ دوم قرن اول فعاليت داشته و اعتقاد به رجعت را شكل داده‌اند. اما بنا بر اسانيد روايات، عمدۀ آنچه دربارۀ رجعت در اين زمان مطرح بوده، از بين رفته و روايات با شرايط قرن دوم سازگار است. نيمۀ اول قرن دوم را مي‌توان زماني دانست كه نظريۀ رجعت در ميان گروهي از شيعيان رواج پيدا كرد و گسترش يافت. جابر بن يزيد جُعفي و راويان او از مهم‌ترين كساني هستند كه تأثير مهمي بر بسط نظريۀ رجعت در منابع حديثي اماميه داشته‌اند. پس از آن، مفضّل بن عمر و شاگرد او، نام محمد بن سنان، بيشترين تأثير را در تكامل اين عقيده برعهده دارند. به‌نظر مي‌رسد كه نامهايي همچون اصبغ بن نباته و تعدادي از راويان شيعۀ قرن دوم از جمله ابوبصير، زراره و ديگران، نتيجۀ "تكثير اسانيد" باشد.
چكيده لاتين :
The question of the present study is what individual or group has formed or developed the theory of Raja't (the Return) in the Hadith sources of Twelver Shia. In order to reach the answer, it is necessary to date the narrations. In this article, the dating of the narrations is done by an Isnad-text analysis method; it means that the textual and Isnad changes of the narrations, from the first narrator to the current written source are examined and then, according to the common primary and secondary elements, the approximate time of the formation of the traditions is determined. Also, in this writing, in addition to analyzing the Isnads and texts of the narrations, the statements of the Rijals have been used as a tool for analyzing the text.
The findings suggest that in the second half of the first century, some believers of the Return such as Abu al-Ṭufayl Amir ibn Wathila, Rashid Hijri, Kathir Ezze, Seyed Hemyari, Hayyan Sarraj have been active and formed the belief in Raja't. According to the Isnads of traditions, most of the beliefs about Raja't that were common at this time have been lost and the traditions are consistent with the second century. The first half of this century can be considered as the time when the theory of Raja't became popular among a group of Shiites and developed. Jabir ibn Yazid al-Ju'fi and his narrators are the most important characters that have had a considerable impact on the expansion of this theory in the Twelver Shi'a hadith sources. After that, Mofazzal ibn Omar and his disciple, Muhammad ibn Sanan, have the greatest influence on the development of this belief. It seems that the names such as Asbaq ibn Nabate, and some Shiite narrators of the second century such as Abu Basir, Zorarah and, others, are the result of "the reproduction of the Isnads".
