گفتمان‌كاوي سطوح شعر محمد زهري بر اساس الگوي تئون ون دايك

Discourse Analysis of Mohammad Zohari Poetry Levels Based on Teun van Dijk's Model

ارزيابي سطوح گوناگون گفتمان، امكان دستيابي به برداشتي جديد از آن را فراهم مي‌نمايد و تعاملات زبان با ساختارهاي ايدئولوژيك را كشف مي‌كند. تحليل گفتمان انتقادي اين امكان را فراهم مي‌آورد كه دو عامل ايدئولوژي و قدرت كه در فرايند ارتباط زباني تأثير مهمي در روساخت و ژرف‌ساخت زبان دارند مورد بررسي قرار گيرد. تئون ون‌دايك (Teun van Dijk)، ازجمله نظريه‌پردازان اين حوزه، تحليل گفتمان انتقادي را به‌مثابة ابزاري نيرومند براي تحليل‌هاي اجتماعي مي‌داند. الگوي پيشنهادي وي معيار مناسبي جهت تحليل شعر اجتماعي-سياسي است كه غالبا برپاية برجسته‌سازي نكات مثبتِ «خود» و حاشيه‌راني نكات منفيِ «ديگري» بنا شده‌است. محمد زُهري (1926-1995م) ازجمله شعراي نوگراي منتسب به شعر اجتماعي-سياسي است كه نظام دوقطبي برجسته‌سازي و حاشيه‌راني، نقش اساسي در شكل‌بندي گفتمان شعر وي دارد. پژوهش حاضر با تكيه بر روش توصيفي-تحليلي به اين نتيجه رسيد كه نظام گفتماني در ژرف‌ساخت شعر زُهري، بيشتر برپاية برجسته‌سازي نكات مثبت خود و برجسته‌سازي نكات منفي ديگري بنا شده‌است كه اين برجسته‌سازي‌ها با روساخت‌هايي كه شامل معناسازي، ساختار گزاره‌اي، دستور زبان و استدلال است تقويت مي‌شود.

Assessing the different levels of discourse allows for a new understanding of it and discovers the interactions of language with ideological structures. Critical discourse analysis makes it possible to examine the two factors of ideology and power that have an important impact on the superstructure and depth of language in the process of linguistic communication. Theon Wendick, one of the theorists in this field, considers critical discourse analysis as a powerful tool for social analysis. His proposed model is a suitable criterion for analyzing the poetry of the mass party, which is often based on highlighting the positive points of the "self" and marginalizing the negative points of the "other". Mohammad Zohari (1926-1995 AD) is one of the modernist poets attributed to the Tudeh Party, whose bipolar system of emphasis and marginalization plays a key role in shaping his poetic discourse. Research results show that the discourse system in the construction of poisonous poetry is based more on highlighting its positive points and highlighting other negative points, which are reinforced with superstructures that include semantics, propositional structure, grammar and reasoning.