زبان تصويري تاريخ جهانگشاي جويني (با بررسي دو نسخه مصوّر تاريخ جهانگشا)

Visual Language of the Tarikh Jahangosha-ye Joveyni (By Study on two Illustrated Manuscripts)

تاريخ جهانگشا روايتگر هجوم و حاكميّت ايلخانان بر ايران است و نگاره‌هاي آن بيانگر روايت پنهاني است كه ايرانيان از خاطره حاكميّت اين قوم در دل‌ها نگاشتند. زبان تصويري نگاره‌ها گاه مكنوناتي از تاريخ را آشكار مي‌كند كه به زبان متن امكان بيان آن نيست. به همين‌رو بررسي نگاره-هاي تاريخ جهانگشا همانقدر اهميّت دارد كه بررسي متن آن، زيرا نگاره‌هاي اين اثر در حكم تاريخ مصوّر عصر ايلخاني است. بنا بر ضرورتي كه ذكر شد، پژوهش حاضر نگاره‌هاي تاريخ جهانگشا را از منظر نمادپردازي و ساختار تصوير بررسي مي‌كند تا نشان دهد چگونه ناگفته‌هاي تاريخي در نمادها و رمزهاي تصويري پنهان شده‌است و وظيفه محقّق است تا نقاب از رخ اين نشانه‌ها بردارد و آنچه را نگارگر در طي اعصار در نهانگاه تصاوير پنهان كرده به مخاطبان بازشناسد. اين پژوهش با بررسي دو نسخه مصوّر تاريخ جهانگشا به اين مهم مي‌پردازد كه چگونه از نگاره‌ها به‌مثابه يك سند تاريخي مي‌توان بهره گرفت. پرسش‌هاي پژوهش شامل اين موارد است: نمادپردازي در نگاره‌هاي تاريخ جهانگشا تحت تأثير چه گفتمان-هايي صورت گرفته است؟ نگارگران از چه شاخصه‌هاي تصويري براي بيان پذيرش يا عدم پذيرش مشروعيّت پادشاهان ايلخاني استفاده كرده-اند؟ ساختار تصوير چگونه روايت فتح و شكست را نمايان ساخته است؟ حاصل پژوهش نشان مي‌دهد نگاره‌ها بازگو كننده بخشي از تاريخ هستند كه در متن نمي‌توان به آن دست يافت از اين رو بايد به نگاره‌هاي متون تاريخي به مثابه زبان زنده تاريخ توجّه بيشتري كرد و براي هر نگاره ارزش يك سند تاريخي قائل شد.

Tarikh Jahangosha narrates the invasion and rule of the Ilkhanid over Iran. Illustrated manuscripts of Tarikh Jahangosha reveal the terribly painful memories that Iranian kept in their heart’s wounds by Ilkhanid rulers. Visual language of the Illustrations shows secrets of history that cannot be expressed by the text. Therefore, the study of these paintings is as important as the study of its text. This article examines Tarikh Jahangosha’s paintings from the perspective of symbolism and composition by study on two illustrated manuscripts. Then, it answers these questions: symbolism in Tarikh Jahangosha have been influenced by what cultures? What pictorial features did the painters use to show the legitimacy of the kings (Farreh)? How does the images composition reveal the narrative of victory or defeat? The results show that paintings represent a hidden part of the history that cannot be achieved in the text, so we should pay more attention to the paintings of historical texts as a visual language and valuable historic document.