تحليل تطبيقي مراحل سفر اسطوره‌اي قهرمان و مقامات سفر عرفاني سالك در ادبيّات انگليسي (برمبناي الگوي پيرسون ـ مار و الگوي عطار)

سفر (اسطوره‌اي/عرفاني)، از مفاهيمي است كه نويسندگان بزرگ ادبيات داستاني به آن پرداخته‌اند. مقاله حاضر به بررسي تطبيقي دو الگوي سفر در ادبيات ايران و جهان از منظر «اسطوره و عرفان» مي‌پردازد. در الگوي پيرسون ـ مار، به دوازده مرحله از منازل سفر اسطوره‌اي قهرمان اشاره شده است: معصوم، يتيم، جنگجو، حامي، جستجوگر، عاشق، نابودگر، آفرينش‌گر، حاكم، جادوگر، فرزانه و دلقك. در منطق‌الطّير، اثر برجست عطّار نيشابوري، به هفت وادي يا همان مراحل سفر عرفاني يا سلوك اشاره شده است: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحيد، حيرت، فقر و فنا. هدف اصلي مقاله حاضر تطبيق مراحل دو الگوي مذكور از رهگذر بررسي يك رمان سفرمحور، به قلم جان‌بانيان (1678) و در زمره آثار كلاسيك مسيحي است. قهرمان داستان سالكي به نام ترسا است كه از ويرانشهر راهي شهر آسماني مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه، دليل اصلي همانندي ميان مقامات سلوك در منطق‌الطير و سير و سلوك زائر، پيش‌زمينۀ مذهبي اين دو اثر است. همچنين مشخص شد هر چند، ميان مراحل سفر در دو الگوي عطار و پيرسون ـ مار به دليل اختلاف در تعداد منازل، تناظر يك‌به‌يك وجود ندارد، اما از آنجا كه اثر مذكور سفري اسطوره‌اي ـ عرفاني است، مقامات ترسا در قالب تحليلِ تطبيقي هر دو چارچوب قرار مي‌گيرد.