تناسب هندسي در متون زرتشتي و شاهنامه

آفرينش خداوند بر مبناي تناسباتي است كه تنها برخي از آن‌ها براي انسان آشكار شده است. در ميان تناسب‌هايي كه در شكل و عمل كرد آفريده‌ها وجود دارد، تناسبات هندسي از لحاظ زيبايي بصري و استحكام ساختاري، اهميت فراوان دارد. هدف از پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي، بررسي شواهدي از تناسب هندسي در متون زرتشتي و شاهنامه و بررسي ابعاد يا اشكال هندسي كه به صراحت در متن بيان شده و پاسخ دادن به اين پرسش كه تناسب هندسي ذكر شده در اين متون از چه نوعي است و تا چه اندازه با مفهوم كنوني اين تناسب‌ها همخواني دارد. نتيجه پژوهش نشان مي‌دهد كه در متون زرتشتي و شاهنامه شواهدي از تناسب هندسي مربع و دايره در نخستين آفريده‌هاي اهورايي و در برخي سازه‌هاي بشري وجود داشته است. اين‌گونه به نظر مي‌رسد كه اين تناسب‌هاي اساطيري با مفهوم فعلي آنان نيز قابل توجيه است؛ زيرا هرگاه وجه روحاني يك پديده غالب‌تر باشد، شكل هندسي آن به دايره نزديك‌تر است. همچنين در جايي كه سخن از عالم جسم به ميان مي‌آيد، شواهدي از تناسب هندسي مربع يافت مي‌شود.