ارزيابي و پايش تخريب كاربري اراضي پيرامون رود دره هاي شهري با رويكرد اكولوژي سيماي سرزمين (مطالعه موردي: روده دره قشلاق)

Assessment and monitoring of land use degradation around the urban river valley using landscape ecology approach (Case study: Gheshlagh river valley)

ارزيابي و تعيين آستانه برگشت پذيري بر اساس خصوصيات تركيب و توزيع سرزمين، به برنامه ريزي و مديريت بهينه سرزمين كمك مي كند. از اين رو اين مطالعه با هدف ارائه يك نمونه از كاربرد روش كمي برآورد آستانه برگشت پذيري با رويكرد اكولوژي سيماي سرزمين براي اراضي پيرامون رود دره قشلاق به انجام رسيده است. روش بررسي: ارزيابي و پايش بر اساس خصوصيات تركيب و توزيع ساختار سرزمين و براي پنج معيار برگشت پذيري شامل قابليت برگشت پذيري، سرعت برگشت پذيري، حداكثر برگشت پذيري، ميزان برگشت پذيري و امكان برگشت پذيري انجام شده است. روش مشاهده و ثبت خصوصيات كمي سيماي سرزمين به كمك پنجره متحرك در محيط نرم افزاري Fragstat در طي دو بازه زماني 2000 و 2018 مي باشد. نتايج: نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه مقدار آسيب پذيري پهنه هاي پيرامون رود دره قشلاق به ترتيب عبارت است از پهنه A، D، C و B با 33% ، 25%، 23 % و 20%. همچنين نتايج برگشت پذيري پهنه ها نيز نشان داد كه پهنه هاي A و D در برابر تغييرات و نيرو هاي وارده قابليت برگشت پذيري ندارند و ميزان برگشت پذيري پهنه B از همه پهنه ها بيشتر است. بحث و نتيجه گيري: بررسي خصوصيات تركيب و توزيع ساختار سرزمين، شناخت مناسبي از ميزان آسيب پذيري كاربري اراضي ايجاد مي­كند و كاربرد روش كمي برآورد آستانه برگشت پذيري با رويكرد اكولوژي سيماي سرزمين براي ارزيابي و پايش سرزمين مناسب است.

Assessment of the resilience threshold based on the characteristics of landscape causes an appropriate management for vulnerability and identifying resilience areas. This study assessed the resilience threshold with the landscape ecology approach by using quantitative methods in the Gheshlagh river valley. Material and Methodology: The study area was classified into five homogeneous zones based on the characteristics of the composition and distribution of the landscape structure, and the vulnerability and resilience of the zones were determined. The vulnerability was calculated based on the status of the signs and their changes, and the resilience of the zones was determined based on 5 resilience criteria including ability of resilience, speed of resilience, maximum resilience, amount of resilience, and possibility of resilience. The method of recording the quantitative characteristics of the landscape was completed using moving windows in the fragstat environment during the two periods of 2000 and 2018. Findings: The results of the vulnerability assessment of the zones showed that the vulnerability of the zones were 33%, 25%, 23% and 20% for A, D, C and B, respectively. The results of the resilience of zones showed that the zones A and D are not resilience against the changes, and also the amount of resilience B is more than all zones, the speed of resilience C is also more than the other zones. Discussion and Conclusion: The characteristics of the composition and distribution of the landscape structure have significant effects on the environment and the resilience threshold with the landscape ecology approach is a suitable tool for assessing and monitoring of urban land use.