كاركرد مراقبتي تنبيهي فضاي زندان در زندان سروده هاي احمد شاملو: خوانشي گفتماني و جامعه شناختي

The Surveillance-Punitive Function of Prison in the Prison Poems of Ahmad Shamlou: A Discoursal and Sociological Analysis

زندان سروده هاي احمد شاملو ازنظر ساختاري، كاركردي، مضموني و گفتماني تفاوت هاي معناداري با شكل كلاسيك حبسيه دارد. در پژوهش حاضر، با رويكردي تلفيقي و از راه به كارگيري ابزار گفتماني و نشانه شناختي، زندان سروده هاي احمد شاملو بررسي شده است. در پژوهش حاضر، به منظور تفسير كاركرد زندان به مثابه ابزاري تنبيهي، از آراي فوكو درباب مراقبت و تنبيه استفاده شده و در جهت تبيين مناسبات قدرت و پيوندش با فضاي انضباطي و مجازات زندان، گريزي به مبحث سلطه و اقتدار زده شده و از آثار جامعه شناسان و فيلسوفاني چون ماكس وبر و توماس هابز بهره گرفته شده است. در تفسير فضاي زندان نيز آراي لوفور در خصوص فضا و منظر به كار گرفته شده است. نتايج پژوهش حاضر نشان مي دهد كه شاملو اتهامش را نمي پذيرد و مجازات را نامشروع مي داند و به اين وسيله كاركرد تنبيهي و انضباطي زندان را بي اعتبار مي كند؛ نيز، فضاي زندان در زندان سروده هاي شاملو فضايي گفتماني است كه شاعر كوشيده است با گريزهاي پياپي به فضاي بيروني، از ظرفيت ديالكتيكي فضا بهره بگيرد و زندان را از هويت كالبدي و متعين خود به مثابه مكاني بسته و محصور تهي كند و آن را همچون تجربه زيستي بايسته اي در جهت نيل به مقصود به تصوير بكشد

The prison poems of Ahmad Shamlou are significantly different from the classical form of prison literature in terms of structure, function, content, and discourse. In the present research, we have tried to study Ahmad Shamlou’s prison poems with an integrated approach using discoursal and semiotic tools. In order to interpret the function of prison as a punitive tool, we have taken Foucault’s views and to explain the relationship between power and disciplinary space and prison punishment, the issue of authority and domination has been briefly discussed based on the ideas of some sociologists and philosophers such as Max Weber and Thomas Hobbes. Lefebvre’s views on space have been used in the interpretation of prison environment. The results indicate that unlike the classical prison poets, Shamlou first discredits the punitive and disciplinary function of the prison by not admitting the charge and considering the punishment illegitimate. Second, the prison environment in Shamlou’s prison poems is a discoursal space in which the poet has tried to use the dialectical capacity of the space by successively escaping to the outside world, emptying the prison of its physical and defined identity as an enclosed space, and portraying it as a required developmental experience in the path to achieve the goal