بررسي دلايل هبوط آدم از بهشت در متون تفسيري، عرفاني و ديوان شاعران مشهور فارسي تا قرن هشتم هجري

Investigating the Reasons for the Fall of Adam from Paradise in Interpretive, Mystical Texts and in the Divans of Famous Persian Poets up to the Eighth Century A.H.

در عهد عتيق و قرآن كريم، آدم، نخستين نمونه انساني آفريده خدا، ابتدا در بهشت زندگي مي كرد، اما به دلايلي از بهشت به زمين فرستاده شد. ماجراي بيرون رفتن آدم از بهشت در متون كهن فارسي بازتاب وسيعي داشته و برداشت ها و تفسيرهاي متعدد و متفاوتي از آن شده است. در مقاله حاضر، علت بيرون رفتن آدم از بهشت در تعدادي از مشهورترين متون تفسيري و عرفاني و ديوان هاي شاعران برجسته فارسي تا قرن هشتم بررسي شده است. به اين منظور، دلايل خروج آدم از بهشت از منابع مختلف استخراج و براساس شباهت ها و تفاوت ها دسته بندي، مقايسه و تحليل شده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد در متون قديم فارسي، اعم از متون تفسيري و عرفاني و ديوان هاي شاعران، هبوط آدم يا نتيجه خشم خدا بر آدم به دليل نافرماني او از فرمان خداست، يا از پيش تقدير شده و آدم مسخر اراده الهي است؛ يا به اختيار آدم و با آگاهي او صورت گرفته است. درهرحال، براي بيرون رفتن آدم از بهشت هدف يا هدف هايي تصور شده است.

According to the Bible and the Holy Quran, Adam who was the first man created by God lived in Paradise but later fell to the earth for some reasons. The story of expulsion of Adam from Paradise has been widely mentioned in Old Persian literature and has been interpreted in different ways. This article aims to investigate the reasons for the Fall of Adam from Paradise in some interpretive, mystical texts and in the divans of famous Persian poets up to the eighth century A.H. The researcher classified, compared, and analyzed these reasons based on their similarities and differences. The findings showed that in Old Persian literature including interpretive, mystical, and poetry works the Fall of Adam was either the result of his sin and God’s wrath upon him, or it was his destiny as decided by God, therefore he had no other choice, or he consciously decided to leave the paradise. In each case, there are some reasons behind Adam’s expulsion from Paradise to the earth