بررسي شأن شناختي زبان دين از منظر ويتگنشتاين متأخر و نقد آن بر پايه آراء علامه طباطبايي

A Study of the Cognitive status of the Language of Religion from the point of view of the Late Wittgenstein and Its Critique Based on the Opinions of Allameh Tabatabai

كليد فهمِ فلسفه متأخرِ ويتگنشتاين توجه به پژوهش‌هاي دستور زباني است. اين مفهوم از دستور زبان، متفاوت از كاربرد سنتي است و به زبان از آن جهت كه نظامي از علائم است التفاتي ندارد. با اين رويكرد ماهيت گزاره‌هاي ديني ويژگي خاصي پيدا مي‌كند كه با ديگر مقولات معرفتي متفاوت است. گزاره‌ها از منظر ويتگنشتاين به دو دسته «قابل تعويض» و «غير‌قابل تعويض» تقسيم مي‌شوند كه گزاره‌هاي ديني از نوع «غيرقابل تعويض» هستند؛ بنابراين قابل تبيين يا تفسير با جملات ديگر نيستند. همچنين ماهيت زبان دين «باطني» است و فقط در باطن خودش معنا مي‌يابد و مانند گزاره‌هاي «خارجي» با كمك گزاره‌هاي ديگر معناي واضح‌تري پيدا نمي‌كند. بنابراين ارتباط گزاره‌هاي ديني با ديگر گزاره‌ها مانند گزاره‌هاي علمي قطع مي‌شود. هرچند مقولات ديني به نحو معنادار در حوزه دين استعمال مي‌شوند شئوني غير از مطابقت با واقع يا صدق‌ و كذب-پذيري دارند. با توجه به اهميت زبان دين در فهم مسائل ديني، در اين نوشتار با روش توصيفي-تحليلي به دو سوال اصلي پاسخ مي‌دهد: شأن شناختي يا ناشناختي زبان دين از منظر ويتگنشتاين چگونه است؟ از منظر طباطبايي چه نقدهايي بر اين ديدگاه وارد است؟ بر اين اساس پس از بررسي ويژگي‌هاي زبان دين از منظر ويتگنشتاين به تبعات آن با آراء طباطبايي پرداخته مي‌شود.

The key to understanding Wittgenstein's late philosophy is to pay attention to grammatical research. This concept of grammar is different from the traditional usage and does not care about language because it is a system of signs. With this approach, the nature of religious propositions finds a special feature that is different from other epistemological categories. From Wittgenstein's point of view, propositions are divided into two categories, "intersubstitutable " and " not intersubstitutable", which religious propositions are not intersubstitutable; therefore, they cannot be explained or interpreted in other sentences. Also, the nature of the language of religion is "internal" and finds meaning only in itself and, they are not such as "external" propositions that find a clearer meaning with the other propositions. Thus, religious propositions are disconnected from other propositions, such as scientific propositions. Although religious categories are used significantly in the field of religion, they are beyond reality or truthfulness and falsity. By the importance of the language of religion in understanding religious issues, this article, by descriptive-analytical method answers two main questions: What is the cognitive or non-cognitive status of the language of religion from Wittgenstein's point of view? From Tabatabai's point of view, what are the criticisms of this view? Accordingly, after examining the characteristics of the language of religion from Wittgenstein's point of view, its consequences are discussed with Tabatabai's views.