مطالعة تطبيقي و شيوه هاي بازنمايي مفهوم «ملكوت» در«قرآن كريم» و «جغرافيايِ عرفانيِ انديشة حافظ»

A comparative study and methods of representing the concept of "kingdom" in the "Holy Qur@n" and Mystical geography of Hafez's thought

«ملكوت» از مفاهيم بين الادياني است كه با اشتراكات و افتراقاتي در آيين هاي يهود، مسيحيت و اسلام مورد توجه بوده و واژه اي است كه در قرآن ـ به طور مشخص و نيز در قالب مشتقات آن ـ به كار رفته و در كتب تفسيري ، معادل هاي معنايي نظير «مالكيت مطلق خدا و باطن عالم خلقت» براي آن بيان كرده اند .اين كلمه در كتب عرفاني نيز كه قرآن را به عنوان يكي از مهم ترين منبع معرفتي مورد توجه قرار مي دهند، كاربرد داشته و ازجمله اصطلاحات صوفيه به شمار مي رود. توجه ،رويكرد و نگرش هر انديشمندي به چنين كليدواژه معرفتي مي تواند گوياي جهت گيري هستي شناسانه او نسبت به خدا و عالم وجود باشد. حافظ شاعري انديشه ور است كه در پس بيان هنرمندانه عواطف خود ، از تدقيق در مبادي انديشه و حكمت غافل نيست. او خود را وامدار «دولت قرآن» مي داند پس بيراه نيست كه مي توان بين نگاه هستي شناسانه او با معارف قرآني ارتباط معناداري يافت. پژوهش حاضر به شيوة توصيفي – تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه اي درصدد پاسخ به اين پرسش است كه: «ملكوت » در «قرآن» و «جغرافياي عرفاني حافظ»، چگونه بازنمايي شده اند؟ و تاثيرپذيري حافظ از معارف قرآن در باره اين واژه چگونه است؟. يافته ها حاكي از آن است كه در شعر حافظ ، «ملكوت» را علاوه بر مفهوم «باطن و حقيقت هر چيز و مالكيت و حكمراني خداوند» به معناي «جغرافياي غيب و عالم فرشتگان» مي توان تعبير كرد. اين واژه در ذيل روايت ويژه او از داستان آفرينش به كار رفته است. در اين ماجرا كه اساس هندسة فكري حافظ در نسبت خدا، انسان و ملكوت را در خود دارد، «عشق» به عنوان اصلي ترين موضوع معرفتي مطرح مي شود و حافظ گاه با ضمير اول شخص مفرد، قهرمان روايت خود از حماسة آفرينش مي گردد.واژگان مرتبط با كلمه«ملكوت» نظير:سروش،هاتف، و ... نيز درچارچوب همين روايت حماسي اسطورهاي و قرآني مطرح مي شوند؛ از سوي ديگر، حافظ از طريق دعا، مناجات و تهذيب نفس با جغرافياي ملكوت و معنا،رابطه و تجربه عرفاني مي يابد.

"Kingdom" is one of the inter-religious concepts that is considered with commonalities and differences in Judaism, Christianity and Islam and is a word that is used in the Qur'an - specifically and in the form of its derivatives - and in commentary books. Semantic equivalents such as "absolute ownership of God and the interior of the universe" have been stated for it. This word is also used in mystical books that consider the Qur'an as one of the most important sources of knowledge and is one of the Sufi terms. goes. The attention, approach and attitude of any thinker to such an epistemological keyword can indicate his ontological orientation towards God and the universe. Hafez is a thoughtful poet who does not neglect to study the principles of thought and wisdom behind the artistic expression of his emotions. He considers himself indebted to the "government of the Qur'@n", so it is not unreasonable that a significant connection can be found between his ontological view and the teachings of the Qur'an. The present study seeks to answer the question: "Kingdom" in "Qur@n" and "Mystical Geography of Hafiz", how is it represented in a descriptive-analytical way and using library sources? an‎d how is Hafiz influenced by the teachings of the Qur'an about this word? Findings indicate that in Hafez's poetry, "kingdom" in addition to the concept of "the interior and truth of everything and the ownership and rule of God" can be interpreted to mean "the geography of the unseen and the world of angels." This word is used in his special narration of the story of creation. In this story, which is based on Hafez's intellectual geometry in the relationship between God, man and the kingdom, "love" is presented as the main epistemological subject and Hafez sometimes becomes the hero of his narrative of the epic of creation with the first person singular. Words related to the word "kingdom" such as: Soroush, Hatef, etc. are also presented in the context of this mythical and Qur'anic epic narrative; On the other hand, Hafez finds a mystical relationship and experience with the geography of the kingdom and its meaning through prayer, supplication and self-purification.