پديد آورندگان :
يونسيان، مريم دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه , چراغي، مهرداد دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , سبحان اردكاني، سهيل دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , لرستاني، بهاره دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , مريخ پور، هاجر دانشگاه سيدجمال الدين اسدآبادي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه فضاي سبز
كليدواژه :
كود آلي , كود شيميايي , فلزات سنگين , عناصر پرمصرف , سبزي شاهي
چكيده فارسي :
زمينه و هدف : استفاده طولاني‌مدت از لجن فاضلاب و كود منجر به تجمع عناصر سنگين در خاك ميشود كه اين موضوع ممكن است موجب جذب بيش‌تر از حد اين عناصر توسط گياه و به‌تبع آن ورود اين عناصر سمي به زنجير غذايي انسان و حيوان شود. لذا، اين تحقيق با هدف بررسي جذب فلزات سنگين و عناصر پر مصرف در سبزي شاهي كشت‌شده در خاك هاي تحت تيمارهاي مختلف كود و لجن انجام شد.
مواد و روش ها: اين پژوهش توصيفي، در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در محيط و شرايط گلخانه انجام شد. تيمارهاي مورد ارزيابي شامل تيمار با كود شيميايي (دي آمونيوم فسفات)، كمپوست لجن هاضم بي‌هوازي، كمپوست لجن بدون عمل هضم و لجن خام در مقادير وزني 28، 57 و 115 گرم و تيمار شاهد بود. غلظت عناصر سرب، كادميوم، جيوه و آرسنيك و عناصر پر مصرف شامل فسفر، ازت و كربن در برگ سبزي شاهي به‌روش طيف‌سنجي نوري پلاسماي جفت‌شده القايي خوانده شد و داده ها با استفاده از نسخه 21 نرم‌افزار آماري SPSS پردازش شد.
يافته ها: نتايج نشان داد كه بيشينه ميانگين غلظت آرسنيك و ازت (ميلي‌گرم در كيلوگرم) در سبزي شاهي به ترتيب با مقادير 0/592 و 10/2 و بيشينه ميانگين غلظت كادميوم، جيوه، سرب و عناصر كربن و فسفر (ميلي‌گرم در كيلوگرم) در سبزي شاهي به‌ترتيب با 0/956، 0/701، 1/25، 98/5 و 10/3 در هر دو مورد به تيمار 115 گرم كود دي آمونيوم فسفات مربوط بود. نتايج آزمون تجزيه واريانس نشان داد كه بين تيمار كود، لجن و شاهد و بين مقادير 28، 57 و 115 گرم تيمار كود و لجن در سبزي شاهي از نظر غلظت فلزات سنگين و عناصر پر مصرف تفاوت معني‌دار آماري وجود داشت (0/050 > p).
نتيجه‌گيري: از آن‌جا كه افزايش مقدار مصرف كود و لجن به خاك منجر به افزايش غلظت فلزات سنگين و عناصر پرمصرف در سبزي شاهي شده است، لذا، مي‌بايست در استفاده از كود و لجن در زمين‌هاي كشاورزي دقت نظر صورت گيرد. همچنين، مشخص شد كه بيشينه جذب فلزات سنگين و عناصر پرمصرف در سبزي شاهي به‌ترتيب مربوط به تيمار لجن خام و كود دي آمونيوم فسفات بود كه نشان‌دهنده كيفيت بهتر كود كمپوست نسبت به كود شيميايي و لجن خام است.
چكيده لاتين :
Long-term used of sewage sludge and fertilizer causes accumulation of heavy metals in the soil, which may lead to excessive absorption of these elements by plants and consequently entering these toxic metals into the human and animal food chain. Therefore, this study was conducted to investigate the effects of bio-organic and chemical fertilizers application on the absorption of macronutrients and heavy metals in Lepidium sativum.
Materials & Methods: In this descriptive study, the experiment was carried out in a completely randomized design with three replications in the environment and greenhouse conditions. Fertilizer treatments included chemical fertilizer treatment (diammonium phosphate), anaerobically digested sludge compost, sludge compost without digestion and raw sludge at the weight of 28, 57 and 115 g and control treatment. Finally, the concentrations of heavy metals Pb, Cd, Hg and As and macronutrients including phosphorus, nitrogen and carbon in the leaf of L. sativum were measured using ICP-OES. All statistical analysis was performed using SPSS version 21.
Results: The results showed that the maximum mean concentrations of As and nitrogen in L. sativum vegetables were 0.592 and 10.2 mg/kg in 115 g raw sludge treatment, the maximum mean concentration of Cd, Hg, Pb, carbon and phosphorus elements in L. sativum were 0.956, 0.701, 1.25, 98.5 and 10.3 mg/kg, respectively in 115 g treatment raw diammonium phosphate fertilizer. The results of variance analysis showed that there was a significant difference between fertilizer, sludge and control treatment and there was a significant difference between amounts 28, 57 and 115 g from fertilizer treatment in L. sativum in terms of concentration of heavy metals and macronutrients (p < 0.050).
Conclusion: In conclusion, it was concluded that increasing the amount of fertilizer and sludge in the soil leads to an increase in the concentration of heavy metals and macro nutrients in L. sativum. Therefore, in the use of fertilizers and sludge for agricultural lands, it is necessary to pay attention to this issue. It was also found that the highest uptake of heavy metals and macronutrients in L. sativum was related to raw sludge treatment and diammonium phosphate fertilizer, which is indicating better quality of compost with respect to chemical fertilizer and raw sludge.
