جغرافياي تاريخي مكران در دوره صفوي بر اساس نقشه‌هاي تاريخي اروپاييان

Historical Geography of Makran in the Safavid Period According to the Historical Maps of Europeans

يكي از پيامدهاي گسترش مناسبات ايران و اروپا در دورۀ صفوي، ترسيم نقشه‌هاي ايرانِ نقشۀ صفوي توسط نقشه ­نگاران اروپايي بود. نقشه ­نگاران اروپايي در عصر اكتشافات جغرافيايي و مناسبات چندجانبه اروپاييان با ايران، علاوه بر ترسيم نقشه‌هاي جهاني، آسيايي و منطقه‌اي، به ترسيم نقشه‌هاي اختصاصي از ايران نيز پرداختند. ترسيم نقشه­ هاي متعدد توسط اروپاييان از ايرانِ نقشۀ صفوي به همراه مشخص نمودن جزئيات در نقشه ­ها، موقعيت و مشخصات هر يك از ايالات ايران در آن دوره را نمايان مي­ سازد. يكي از ايالات مهم ايران در نقشۀ صفوي، ايالت مكران در جنوب‌شرق ايران بود. مكران به دليل پيوند با دريا و همچنين به مثابه پُل ارتباطي ايران با همسايگان شرقي به ويژه هند، اهميت داشت و مورد توجه نقشه‌نگاران اروپايي قرار گرفته بود. نظر به اينكه در منابع تاريخي و جغرافيايي بازمانده از نقشۀ صفوي، توصيفات مختصري از مكران باقي‌مانده و از طرفي نقشه ­نگاران اروپايي نقشه اين ايالت را با پديده ­هاي جزئي سياسي، طبيعي، انساني و غيره ترسيم نمودند، واكاوي جغرافياي تاريخي مكران در اين نقشه­ ها جاي بحث و بررسي دارد. هدف اين نوشتار تبيين جغرافياي تاريخي مكران در نقشۀ صفوي بر اساس نقشه­ هاي تاريخي اروپاييان از آن دوره است كه به روش تاريخي و با استخراج اطلاعات از نقشه ­ها و همچنين منابع كتابخانه ­اي نگاشته شده است.

One of the consequences of the expansion of Iran-Europe relations in the Safavid period was the drawing of maps of Safavid Iran by European cartographers. In the era of European geographical explorations and multilateral relations with Iran, European cartographers, in addition to drawing global, Asian and even regional maps, also drew specific maps of Iran. The drawing of various maps by Europeans of Safavid Iran along with specifying details in the maps shows the location and characteristics of each of the Iranian states in that period. One of the most important states of Iran in the Safavid period was Makran province in southeastern Iran. Makran was important because of its connection with the sea and also as a bridge between Iran and its eastern neighbors, especially India, and was considered by European cartographers. Given that in the historical and geographical sources left from the Safavid period, brief descriptions of Makran remain, and on the other hand, European cartographers drew the map of this state with minor political, natural, human, etc. phenomena, the analysis of Makran historical geography in this The maps are worth discussing. The purpose of this article is to explain the historical geography of Makran in the Safavid period based on historical maps of Europeans from that period, which has been written in a historical way by extracting information from maps and library sources.